Ukłon w stronę tradycji czy spojrzenie w przyszłość?
Autor: Magdalena Pawlak; studentka pierwszego roku studiów licencjackich – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski.
Opiekun dydaktyczny i redaktor: Justyna Babiarz; instruktor na kierunku – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski.
Cz. IX
Link do cz. I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII.
W dzisiejszych czasach, ze względu na nieustanny i dynamiczny rozwoju nauki, technologii oraz zmieniające się potrzeby społeczeństwa, a, co za tym idzie, rosnące oczekiwania pacjentów, istnieje potrzeba aktualizacji kodeksów etyki dla pielęgniarek i położnych. Nowoczesna opieka pielęgniarska nieustannie wykorzystuje nowe rozwiązania oraz nieznane wcześniej metody opieki nad pacjentami. Z tego względu uważam, że zarówno „Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej” [1], jak i „Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek” [2] powinny być stale dostosowywane do bieżących potrzeb, aby odzwierciedlać nowe wyzwania, normy i wartości w opiece zdrowotnej.
Szybki rozwój technologii medycznych, takich jak telemedycyna czy systemy informatyczne stosowane do zarządzania opieką zdrowotną oraz sztuczna inteligencja używana w diagnostyce medycznej, narzuca istotną potrzebę aktualizacji kodeksów etycznych dla pielęgniarek. Niestosowane wcześniej na tak dużą skalę jak dziś technologie wprowadzają szereg wyzwań etycznych, które należy według mnie w nich uwzględnić, aby zapewnić pacjentom bezpieczeństwo, prywatność oraz odpowiedzialne wykorzystanie danych medycznych. Najistotniejszym aspektem jest wśród nich ochrona prywatności danych pacjentów.
Pielęgniarki korzystające z tych technologii muszą posiadać jasne wytyczne dotyczące bezpiecznego przechowywania i przesyłania informacji na temat pacjentów, zgodnie z obowiązującymi przepisami o ochronie danych osobowych. Kodeksy etyczne powinny z tego powodu promować praktyki zapewniające poufność danych, minimalizując ryzyko naruszenia prywatności, a także promować transparentność w zakresie celów i metod analizy danych oraz zapewnić pacjentom kontrolę nad swoimi medycznymi danymi.
Kluczem do osiągnięcia tych celów powinna być edukacja personelu medycznego. Pielęgniarki muszą być świadome potencjalnych zagrożeń związanych z nowymi technologiami oraz powinny posiadać umiejętność podejmowania decyzji zgodnie z zasadami etycznymi.
Z tego względu „Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej RP” [1] powinien zawierać wytyczne dotyczące ciągłego szkolenia personelu w zakresie odpowiedzialnego korzystania z narzędzi cyfrowych.
Kolejnymi aspektami wymagającymi uwzględnienia w kodeksach etyki dla pielęgniarek i położnych jest zróżnicowanie kulturowe i społeczne pacjentów, którymi się one opiekują. Wraz z intensyfikacją globalizacji i wzrostem migracji, personel medyczny coraz częściej styka się z pacjentami o różnym tle kulturowym, językowym i religijnym życia. Jest to istotne ze względu na konieczność zapewnienia opieki, która uwzględnia unikalne potrzeby i wartości każdej społeczności pacjentów.
W kontekście takiej różnorodności kulturowej, kodeksy etyczne dla pielęgniarek i położnych muszą uwzględniać konieczność promowania ich kulturowej kompetencji.
Oznacza to nie tylko zrozumienie różnic kulturowych, ale także umiejętność dostosowania opieki do specyficznych potrzeb pacjentów. Kulturowa kompetencja obejmuje szacunek dla różnic i zachowanie otwartości na różnorodność w sposobie komunikacji, leczenia i podejścia do opieki.
Współczesne kodeksy etyczne muszą również skupiać się na eliminowaniu uprzedzeń i dyskryminacji w opiece zdrowotnej.
Pielęgniarki i położne powinny być świadome wpływu stereotypów i uprzedzeń na opiekę, dbając o to, aby każdy pacjent był traktowany z szacunkiem i godnością, niezależnie od jego kulturowego czy społecznego pochodzenia. Tutaj również ważna jest edukacja i rozwój zawodowy personelu medycznego. Osoby te powinny mieć dostęp do zasobów, które pomogą im lepiej zrozumieć różnorodność kulturową w swojej praktyce. Dostosowanie się do zróżnicowania kulturowego pacjentów nie tylko poprawia jakość opieki, ale również wzmacnia ich zaufanie i buduje bardziej otwarte środowisko opieki zdrowotnej.
Warto również zwrócić uwagę na występujące od dłuższego czasu zmiany w strukturze systemu opieki zdrowotnej. Polegają one na rosnącej roli interdyscyplinarnych zespołów medycznych oraz na wzroście partnerstwa we współpracy z pacjentami w podejmowaniu decyzji dotyczących opieki.
Dlatego kodeksy etyczne dla pielęgniarek i położnych powinny odzwierciedlać i promować wartości współpracy, otwartej komunikacji i szacunku w relacjach między wszystkimi uczestnikami opieki zdrowotnej.
Także współpraca między różnymi członkami zespołu medycznego staje się coraz bardziej kluczowym elementem skutecznej opieki nad pacjentami.
Kodeksy etyczne powinny kłaść nacisk na potrzebę wzajemnego szacunku we współpracy podejmowanej pomiędzy pielęgniarkami oraz innymi specjalistami w branży medycznej, zachęcając do interdyscyplinarnego podejścia opartego na wspólnym celu, jakim jest zagwarantowanie jak najlepszej opieki dla pacjentów.
Otwarta komunikacja jest ważna w budowaniu zaufania oraz skutecznej relacji w opiece zdrowotnej.
Kodeksy etyczne powinny promować przejrzystą i zrozumiałą komunikację między personelem medycznym, pacjentami i ich rodzinami, zachęcając do uczciwego dzielenia się informacjami, słuchania potrzeb pacjentów oraz wspólnego podejmowania decyzji dotyczących opieki.
Partnerstwo z pacjentami w procesie podejmowania decyzji to kolejny istotny aspekt, który powinien być uwzględniony w omawianych kodeksach etycznych.
Pacjenci coraz częściej oczekują bowiem aktywnego zaangażowania w decyzje dotyczące ich leczenia i opieki.
Dlatego Kodeksy powinny promować poszanowanie dla autonomii pacjentów, zachęcając do współpracy i wspólnego podejmowania decyzji opartych na wzajemnym szacunku i zrozumieniu.
To szacunek, przede wszystkim w relacjach między pracownikami medycznymi, pacjentami i ich rodzinami, jest fundamentem etycznego świadczenia opieki zdrowotnej.
Warto moim zdaniem jeszcze bardziej podkreślić w Kodeksach istotę okazywania szacunku, dzięki któremu każdy uczestnik procesu opieki jest traktowany z godnością, empatią i życzliwością.
Podsumowując, aktualizacja wszystkich kodeksów etyki dla pielęgniarek i położnych jest niezbędna, aby umożliwić personelowi medycznemu skuteczne i etyczne działanie w dynamicznie zmieniającym się środowisku opieki zdrowotnej.
Nowe wytyczne powinny uwzględniać postęp technologiczny, różnorodność społeczną, rosnącą rolę pielęgniarek w promocji zdrowia oraz zmieniające się oczekiwania społeczeństwa wobec jakości i dostępności opieki zdrowotnej. Tylko w ten sposób pielęgniarki i położne będą mogły sprostać współczesnym wyzwaniom zawodowym, zachowując najwyższe standardy etyczne i zapewniając pacjentom opiekę na najwyższym poziomie.
Piśmiennictwo:
1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej:
NOWY „KODEKS ETYKI ZAWODOWEJ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ” – Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej (oipip-bp.pl) (Dostęp 01.05.2024 r. o godz. 18.00).
2. Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (w języku polskim):
KODEKS ETYKI MIĘDZYNARODOWEJ RADY PIELĘGNIAREK(ICN) DLA PIELĘGNIAREK (pielegniarki.info.pl) (Dostęp 01.05.2024 r. o godz. 18.30).
Proszę zostaw odpowiedź