Cz. IV.
Linki do poprzednich części.
- WYBRANE WIELKIE ZESPOŁY GERIATRYCZNE
Cz.1.
- Choroba Alzheimera i inne formy otępienia
Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) demencję rozpoznaje się wtedy, gdy w ciągu ostatnich 6 miesięcy zaobserwowano pogorszenie stanu w stosunku do wcześniejszego okresu. Dotyczy to zaburzeń pamięci (zdolności uczenia się nowych informacji) oraz innych funkcji poznawczych (przetwarzanie informacji, planowanie, organizowanie) a także zmiany zachowań społecznych (apatia, labilność emocjonalna, prymitywizacja zachowań).
W początkowym etapie rozwoju otępienia objawy bywają odmienne, jednak wraz z rozwojem choroby obraz kliniczny staje się coraz bardziej ujednolicony. Otępienie różnicuje się ze względu na pierwotne podłoże chorobotwórcze.
Najczęściej występującymi odmianami klinicznymi demencji są:
- choroba Alzheimera,
- otępienie naczyniopochodne,
- otępienie z ciałami Lewy’ego,
- otępienie czołowo-skroniowe.
Diagnostyka demencji jest wielkim wyzwaniem dla środowiska medycznego. Początkowe symptomy bywają tak subtelne, że mogą zostać niezauważone. Zdarza się, że pierwsze objawy są mylone z depresją, zmęczeniem, starością. Dynamika rozwoju choroby jest bardzo zróżnicowana, jednak w zdecydowanej większości zmiany mają charakter nieodwracalny i progresywny.
Do metod diagnostycznych otępienia zalicza się:
- obserwację,
- wywiad z opiekunem,
- badanie neuropsychiatryczne,
- badania neuroobrazowe (tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny),
- badania laboratoryjne (pozwalające wykluczyć inne przyczyny zaburzeń poznawczych) oraz
- testy przesiewowe.
Skale, które są najczęściej stosowane w Polsce, to:
- Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego (ang. Mini-Mental State Examination, MMSE) oraz
- Test Rysowania Zegara, które mają jednak znaczne ograniczenia u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi i mogą dawać wynik fałszywie ujemny (np. u osób aktywnych umysłowo lub z wyższym wykształceniem) bądź wynik fałszywie dodatni (np. u osób z niskim wykształceniem).
Początkowe stadium procesu chorobowego określane jest jako łagodne zaburzenia poznawcze lub otępienie lekkie; wtedy możliwe jest jeszcze samodzielne funkcjonowanie, jednak bywa ono utrudnione. Na tym etapie niezbędny jest nadzór nad wykonywaniem trudnych czynności, np. operacji finansowych.
Pacjenci z umiarkowanym otępieniem nie są w stanie samodzielnie funkcjonować, wymagają pomocy osób drugich w zaspokajaniu potrzeb dnia codziennego.
W ostatnim stadium demencji (otępienie głębokie) chorzy wymagają całodobowej opieki, najczęściej całkowicie tracą kontakt z otoczeniem oraz pogarsza się ich sprawność fizyczna.
Choroba Alzheimera (ang. Alzheimer’s Disease, AD) stanowi około 60% przypadków otępienia. W diagnostyce neuroobrazowej obserwuje się obustronny zanik hipokampów, zanik płatów potylicznych, ciemieniowo-skroniowych bądź uogólnioną atrofię.
Występuje wiele wariantów tej choroby:
- amnestyczny,
- wzrokowy,
- językowy,
- czołowy,
- apraktyczny.
Najczęściej występującym wariantem otępienia alzheimerowskiego jest typ amnestyczny, w którym dominującym deficytem na początku choroby jest zaburzenie pamięci epizodycznej.
Dynamika zmian patologicznych jest najczęściej powolna, chorzy w początkowym okresie choroby są w stanie samodzielnie wykonywać czynności dnia codziennego.
Wraz z rozwojem AD dochodzi do:
- utraty pamięci bieżącej (nierzadko pozostaje zachowana pamięć wydarzeń z przeszłości),
- zaburzona zostaje orientacja auto- i allopsychiczna,
- chory jest apatyczny i drażliwy,
- rezygnuje z zainteresowań,
- porzuca wykonywanie złożonych obowiązków i czynności.
- Osoby z chorobą Alzheimera mogą nie rozpoznawać siebie w odbiciu lustrzanym, widząc w lustrze obcą osobę.
- Charakterystyczne dla tego rodzaju otępienia jest również występowanie „objawu telewizora” – oglądanie telewizji wywołuje u chorego pobudzenie, lęk i agresję, a to, co widzi w odbiorniku, interpretuje jako obraz realny. Objaw ustępuje po usunięciu z zasięgu wzroku telewizora.
Czynnikami ryzyka rozwoju otępienia typu alzheimerowskiego są przebyte urazy głowy w przeszłości oraz rodzinny zespół Downa.
mgr piel. Adam Łacek
Proszę zostaw odpowiedź