Cz. III.
Linki do poprzednich części: I, II
OPIEKA NAD PACJENTEM W WIEKU GERIATRYCZNYM
Rola pielęgniarki/pielęgniarza w opiece długoterminowej
Specyfika pracy pielęgniarki/pielęgniarza w instytucjach opieki długoterminowej
Obowiązki pielęgniarki są określone w poszczególnych procedurach opracowanych w każdej placówce.
Uniwersalnym narzędziem, które stanowi zbiór zasad etycznych obowiązujących każdą pielęgniarkę jest Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej. Najistotniejsze postanowienia kodeksu, które odnoszą się do opieki długoterminowej, to:
- „udzielanie wszystkim pacjentom troskliwej opieki zgodnej z obowiązującymi standardami,
- udzielanie pacjentowi rzetelnej i zrozumiałej informacji dotyczącej procesu pielęgnowania,
- okazywanie życzliwości, wyrozumiałości, cierpliwości, stwarzając atmosferę wzajemnego zrozumienia i zaufania,
- przestrzeganie zasad wynikających z praw pacjenta,
- zachowanie w tajemnicy wszystkich informacji o pacjencie uzyskanych w związku z pełnieniem roli zawodowej.”
Praca w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, jak również w innych podmiotach z sektora opieki długoterminowej, wymaga od pielęgniarki posiadania specyficznych predyspozycji. Opieka nad chorym niepełnosprawnym, leżącym, z demencją bądź po udarze mózgu, jest obarczona ogromnym obciążeniem fizycznym i psychicznym.
W dużej mierze polega ona na wykonywaniu żmudnych i monotonnych czynności, które często nie przynoszą efektów terapeutycznych a służą jedynie utrzymaniu funkcji życiowych. Codzienne obcowanie z bólem, cierpieniem i samotnością może doprowadzić do wypalenia zawodowego. Jednak pomimo wielu trudności wynikających ze specyfiki tych podmiotów, praca w zakładzie opiekuńczo-leczniczym może przynosić satysfakcję. Atmosfera w instytucjach opieki długoterminowej ma charakter rodzinny, relacje z
pacjentami są budowane przez długi czas a chorzy są przywiązani do osób, które sprawują nad nimi opiekę i lubią z nimi przebywać.
Zadania zespołu pielęgniarskiego w odniesieniu do wielkich zespołów geriatrycznych
Pojęcie „holistyczna opieka” ma szczególne znaczenie w opiece nad pacjentem geriatrycznym. Wielochorobowość, polipragmazja oraz cykle objawowe występujące w zespołach geriatrycznych (które najczęściej oddziałują na siebie), wymagają od pielęgniarki/pielęgniarza wnikliwej obserwacji pacjenta oraz umiejętności rozpoznania i przyporządkowania poszczególnych objawów do indywidualnej sytuacji
zdrowotnej pacjenta.
Właściwa identyfikacja problemów pielęgnacyjnych ma kluczowe znaczenie w opiece nad chorym w podeszłym wieku. Przykładowo zachowanie agresywne nie musi być objawem zaburzeń zachowania w otępieniu, lecz odpowiedzią na dyskomfort (np. nietrzymanie moczu i stolca, utrudnione oddychanie w POChP), ból (np. zwyrodnienie stawów, niedokrwienie tkanek, rozrost nowotworu) czy też izolację społeczną spowodowaną ograniczeniem lokomotoryczności bądź unieruchomieniem (np. złamanie bliższego odcinka kości udowej wskutek upadku).
Właściwa opieka nad chorym jest możliwa dzięki współpracy całego zespołu terapeutycznego oraz prawidłowej komunikacji pomiędzy poszczególnymi jego członkami. Zespół pielęgniarski bierze udział w leczeniu farmakologicznym: jest odpowiedzialny za realizację zleceń lekarskich, przygotowanie i podanie leków w odpowiednich dawkach i o określonej porze. Oprócz tego wykonuje działania oraz
realizuje procedury charakterystyczne dla poszczególnych wielkich zespołów geriatrycznych.
U chorych z otępieniem wraz z postępem choroby zwiększa się zapotrzebowanie na opiekę. Pomoc w wykonywaniu czynności, takich jak: ubieranie, mycie, korzystanie z toalety czy spożywanie posiłków powinna być dostosowana do aktualnego poziomu samoopieki – nie należy wyręczać bądź ponaglać pacjenta. Istotne jest stałe monitorowanie ilości przyjmowanych posiłków i płynów, gdyż chorzy z czasem przestają odczuwać głód oraz pragnienie.
W zaawansowanym stadium otępienia niejednokrotnie dochodzi do konieczności uzupełniania płynów drogą pozajelitową jak również karmienia poprzez zgłębnik żołądkowy. Należy unikać dokonywania zmian w otoczeniu pacjenta oraz dbać o uporządkowanie i powtarzalność w rozkładzie dnia – zwiększa to poczucie bezpieczeństwa chorego. W komunikacji z pacjentem z otępieniem istotną rolę odgrywa
odpowiedni ton głosu, spokój oraz przyjazne gesty. Polecenia powinny być proste i jasno sformułowane.
Opieka nad pacjentem z depresją opiera się na towarzyszeniu w codziennym życiu, podejmowaniu prób wypełnienia czasu różnymi zajęciami oraz zachęcaniu do aktywności fizycznej i umysłowej. W kontakcie z chorym nie powinno się negować negatywnych przeżyć, lecz podkreślać wartość osoby starszej w społeczeństwie oraz obrazować pozytywne aspekty jego życia. Należy stale monitorować przyjmowanie posiłków i płynów, gdyż chorzy na depresję często odmawiają jedzenia i picia.
Pacjentom z upośledzoną funkcją zwieraczy należy zapewnić pomoc w utrzymaniu higieny krocza oraz dostosować materiały higieniczne (wkładki, pieluchomajtki, pojemniki na mocz) do rodzaju i poziomu dysfunkcji zwieraczy. Niezbędne jest asystowanie przy korzystaniu z toalety oraz zachęcanie do zwiększenia poziomu samoopieki, jak również dążenie do utrzymania aktualnego poziomu samoopieki
przez jak najdłuższy czas. Niemniej istotna jest również profilaktyka przeciwodleżynowa u osób unieruchomionych.
Aby zapobiec niedożywieniu osób starszych, należy docenić znaczenie dostosowania sposobu odżywiania do indywidualnej sytuacji pacjenta. Przygotowane posiłki powinny być podane w sposób estetyczny, mieć właściwą konsystencję i temperaturę oraz powinny być dostosowane do indywidualnych preferencji chorego. Ważne jest motywowanie do aktywności fizycznej wpływającej na poprawę apetytu i
metabolizmu. Należy dokonać oceny chorego pod względem sprawności w zakresie przyjmowania posiłków oraz zapewnić niezbędną pomoc w przyjmowaniu posiłków. Pacjentom niedożywionym należy zwiększyć energetyczność posiłków, czasem niezbędne jest żywienie poprzez zgłębnik żołądkowy bądź żywienie pozajelitowe.
Profilaktyka upadków polega na podjęciu takich działań prewencyjnych, które zmniejszą ryzyko wystąpienia upadku. Istotne jest konsekwentne zachęcanie do aktywności fizycznej poprawiającej sprawność funkcjonalną organizmu.
Zespół pielęgniarski powinien systematycznie kontrolować stan zdrowia pod względem ryzyka wystąpienia upadku (analiza leczenia farmakologicznego oraz działań ubocznych stosowanych leków, ocena wzroku i słuchu, kontrola parametrów życiowych).
Należy podjąć działania mające na celu poprawę funkcjonalności otoczenia pacjenta: instalacja uchwytów, poręczy, usunięcie małych dywaników, zabezpieczenie kabli, zniwelowanie progów, właściwe oświetlenie z łatwo dostępnymi włącznikami. Niezbędne jest również ułatwienie przemieszczania się poprzez dobór odpowiedniego sprzętu ortopedycznego (kule, chodziki, balkoniki) oraz właściwego obuwia z podeszwą antypoślizgową.
Mgr piel. Adam Łacek.
Proszę zostaw odpowiedź