Adaptacja zawodowa pielęgniarek i położnych.

Adaptacja zawodowa to proces związany z przystosowaniem pracownika do norm
i zasad panujących w środowisku pracy. Jest to czas akceptacji nowej funkcji i pozycji społecznej.

Nowo zatrudniony pracownik praktycznie przystosowuje się do nowych warunków pracy.
W tym okresie osoba poznaje wymagania na objętym stanowisku pracy:

• rodzaj i zakres czynności,
• metody pracy,
• obsługę urządzeń, aparatury medycznej,
• warunki fizyczno-organizacyjne,
• wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pielęgniarka/położna przygotowuje się do wykonywania powierzonych zadań m.in. poprzez nabycie określonych sprawności manualnych, czy osiągnięcie samodzielności zawodowej.
W tym czasie uczy się także komunikowania w zespole.
Adaptacja zawodowa jest kolejnym etapem procesu rekrutacji.

Nadrzędnym celem jest przystosowanie pracownika do warunków i wymagań na danym stanowisku pracy, uzyskanie w jak najkrótszym czasie oczekiwanej wydajności oraz umożliwienie bezstresowego rozpoczęcia pracy nowo zatrudnionej osoby. Dotyczy zarówno pracowników rozpoczynających swoją pierwszą pracę, nowo przyjętych lub zmieniających miejsce pracy.

Pierwsze dni nowej pracy, to dla nowego członka zespołu okres niepewności, niepokoju i napięcia emocjonalnego. Wtedy formuje się określona postawa wobec otoczenia, która w przyszłości może decydująco wpłynąć na motywację do pracy. Dalszy rozwój zawodowy, chęć pozostania w zespole lub odejście z pracy, a nawet odejście od zawodu – to częste następstwa funkcjonowania w nowym środowisku.

Aby proces adaptacji zakończył się sukcesem trzeba zapewnić odpowiedni program adaptacji obejmujący następujące etapy:

1. Wprowadzenie na stanowisko pracy,
2. Praktyczne przystosowanie,
3. Ocenę wyników i wnioski dotyczące dalszego rozwoju zawodowego pracownika.

W pierwszym etapie następuje zapoznanie się z historią, misją i celami organizacji, przez co kształtują się więzi i integracja pracownika z organizacją.
Pielęgniarka/położna poznaje zasady funkcjonowania danej jednostki ochrony zdrowia, jej regulamin organizacyjnym oraz system wynagradzania, motywacji i oceny pracowniczej.
Tak ogromna dawka informacji przekazana w krótkim czasie może doprowadzić do
przeładowania pamięci i może się przyczynić do zwiększenia poziomu stresu u
pracownika.
Pomocny może okazać się dokument stanowiskowy, zawierający zebrane informację, z którym pracownik może się zapoznać w dogodnym momencie.

W drugim etapie zatrudniony zapoznaje się z dokumentem opisu stanowiska pracy,
z zakresem zadań i swoich obowiązków, z wyposażeniem stanowiskowym oraz uczestniczy w szkoleniach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Od momentu rozpoczęcia pracy wymaga się, szczególnie od pielęgniarki/położnej
odpowiedzialności za siebie i swoje zachowanie wobec pacjenta, jego rodziny oraz
współpracowników. To oni tworzą jej środowisko pracy dość mocno zróżnicowane pod względem przyjętych norm i oczekiwań, którym pielęgniarka/położna musi sprostać.

Wiele pielęgniarek w pierwszych dniach pracy czuje się niepewnie. Sposób, w jaki nowa pielęgniarka/położna zostaje wprowadzona do zespołu terapeutycznego, jest częściowym sprawdzianem podmiotowego podejścia do pracowników, którzy stanowią potencjał szpitala, czy innej jednostki organizacyjnej. Na etapie praktycznego przystosowania pracownika na stanowisku pracy ważną rolę odgrywa wyznaczony opiekun adaptacji zawodowej.

Jest to ważne w przypadku absolwentów, którzy posiadają dużo wiedzy teoretycznej,
natomiast nie mają umiejętności praktycznych. Opiekun posiadający duże doświadczenie i umiejętności zawodowe jest wielką pomocą dla nowo przyjętego pracownika w czasie nabywania doświadczenia zawodowego. Jest to szczególnie ważne dla pielęgniarek/położnych, gdyż wymaga się od nich nie tylko wiedzy zawodowej, ale również umiejętności manualnych w wykonywaniu czynności medycznych.

Nowe stanowisko pracy, urządzenia, sprzęt medyczny, obserwacja wykonywanych czynności – to bodźce mogące wywołać stres i przemęczenie pracownika. Dlatego część praktyczna adaptacji pracownika powinna być realizowana etapami z oceną ich przyswajalności.

Zakończeniem procesu adaptacji zawodowej jest ocena pracownika. Podstawą oceny może być opinia bezpośredniego przełożonego lub arkusz ocen prowadzony przez opiekuna adaptacji. Stosowanie oceny na zakończenie procesu adaptacji stymuluje nowych pracowników i stażystów do wydajniejszej pracy, wymusza kontrolę własnych zachowań, a także umożliwia ustalenie przez przełożonych i samego pracownika przydatności do określonej pracy.

Czynniki wpływające na proces adaptacji znajdują się po stronie
pracodawcy, jak również pracownika.

Do czynników dotyczących pracodawcy należy zaliczyć:
1) rekrutację pracownika,
2) stanowisko pracy i jego opisy,
3) środowisko pracy,
4) opiekuna adaptacji zawodowej,
5) motywowanie do pracy.
Natomiast wśród czynników dotyczących pracownika można wymienić:
1) kompetencje zawodowe,
2) wiedza i umiejętności zawodowe,
3) cechy osobowości,
4) kompetencje społeczne – komunikacja, asertywność, rozwiązywanie konfliktów.

Wdrażanie pracownika na stanowisko pracy powinno być procesem zaplanowanym.

Funkcję opiekuna adaptacji może pełnić bezpośredni przełożony lub wyznaczony pracownik. W przypadku opiekuna adaptacji istotne są predyspozycje i cechy osobowościowe. Powinna to być osoba mająca doświadczenie, umiejętności i praktyczną wiedzę zawodową, wykazująca chęci i umiejętności do ich przekazywania i ciesząca się autorytetem w zespole. Osoba taka powinna charakteryzować się zmysłem obserwacyjnym, umiejętnością wnikliwego słuchania oraz wysoką kulturą osobistą, powinna być pełna zrozumienia, cierpliwa i życzliwa, a także posiadać umiejętność dostosowania się do zmiennych sytuacji.

Poprzez program adaptacji zawodowej opiekun przygotowuje pracownika do samodzielnej pracy i podejmowania przez niego decyzji. Działania opiekuna ukierunkowane są na praktyczne wdrożenie posiadanych przez pielęgniarkę/położną umiejętności zawodowych udoskonalenie nowych wymaganych na stanowisku pracy.

Wykształcenie poczucia odpowiedzialności za wykonane zadania oraz wzmocnienie motywacji i wiary we własne możliwości tworzą poczucie przywiązania pracownika do miejsca pracy.

Błędny wybór i niewłaściwe dostosowanie metod wspierania pracownika w okresie adaptacji zawodowej wiążą się niejednokrotnie z brakiem efektów lub efektami przeciwnymi do zamierzonych oraz z generowaniem wysokich kosztów.

Pracownik, któremu nie przydzielono opiekuna, czuje się pozostawiony sam sobie, jest zmuszony samodzielnie rozpoznawać specyfikę zadań na stanowisku pracy oraz analizować uwarunkowania w funkcjonowaniu organizacji. Skutkuje to popełnianiem przez niego błędów oraz zaburza przepływ informacji.

Przykre doświadczenia nabyte przez pracownika skutkują jego zniechęceniem do pracy, utratą zaufania do organizacji. Mogą być przyczyną odejścia z pracy lub w skrajnych przypadkach – rezygnacji z wykonywania wyuczonego zawodu.

Autor
Ewelina Tymoszuk

Bibliografia
Ścieglińska B.,Machaj M., Gotlib J.: Adaptacja zawodowa i społeczna pielęgniarek w nowym miejscu pracy – wybrane zagadnienia. Pielęgniarstwo Polskie, Poznań 2017.