Chcąc poznać religie świata, które medyk może spotkać na swojej drodze, warto zgłębić podstawę wiary każdej z nich, by następnie móc analizować życie codzienne osoby wierzącej, zaś na koniec być w stanie przełożyć całą zebraną wiedzę teoretyczną,
na właściwą opiekę nad pacjentem wielokulturowym w przestrzeni szpitalnej.
Pierwszym przystankiem na naszej trasie poznania religii i kultur jest judaizm.
Porównując judaizm do innych religii świata, uznaje się, iż nie jest on doktryną, nauką, czy objawieniem jednego natchnionego „mistrza”, „proroka”. Jest on owocem powolnego, zbiorowego tworzenia z udziałem charyzmatycznych postaci jak Abraham, Jakub, Dawid, prorocy Izraela. Mimo, że początki judaizmu sięgają II tysiąclecia p.n.e.
co czyni go jedną z najstarszych religii świata – pozostaje on nadal żywą religią. Jak w wielu innych wierzeniach, tak i w judaizmie istnieje wiele odłamów charakteryzujących się innym przestrzeganiem zasad koszerności żywności, decyzji o udziale kobiet w obrzędach, czy sposobem ubierania się wiernych.
Mimo to wyróżniono dwa główne założenia, opierające się na:
- Wierze w jednego, jedynego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata oczekującego od ludzi odpowiedzialnego i moralnego postępowania (monoteizm).
- Przekonaniu o posłannictwie Żydów z racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi jako narodem przez siebie wybranym na świadka. Oczekiwaniem Boga wobec Żydów jest życie w taki sposób aby utrzymać pamięć objawień Boga, czyniąc tym samym z narodu żydowskiego „królestwo kapłańskie”.
Przyglądając się dziejom Żydów, można wyodrębnić dwa okresy: judaizm biblijny (głównym źródłem wiedzy była Biblia) oraz judaizm talmudyczny (zwany rabinistycznym, współczesnym) ukształtowany w okresie działalności rabinów (jego założenia opierają się na własnej literaturze rabinistycznej, w tym na Talmudzie). Mimo różnic w poszczególnych nurtach judaizmu – Biblia od początku, aż po czasy współczesne pozostaje podstawą myśli, kultu i żydowskiego życia. Biblia hebrajska (Tanach) jest dla Żydów najważniejszym pismem. Składa się z 24 ksiąg podzielonych na 3 części:
- Torę (hebr. -prawo, nauka) – Pięcioksiąg Mojżeszowy
- Księgi prorockie (Newiim)
- Księgi hagiograficzne (Ketuwim) – psalmy, pieśni, treny.
Główną częścią Biblii jest Tora, zawierająca 613 przykazań, 248 nakazów i 365 zakazów, które każdy pobożny Żyd powinien codziennie studiować i przestrzegać. Talmud jest swoistym komentarzem do Tory. Przybliża Żydom słowo Boże i pomaga im wieść zgodne z nim życie. W porównaniu np. do chrześcijaństwa w judaizmie nie ma hierarchicznego kapłaństwa, czy dogmatów. Całe życie i pobożność regulują wspomniane podstawowe pisma sakralne. Jedną z charakterystycznych różnic, jaką można zauważyć między pacjentem katolikiem a Żydem – na szafce przy łóżku Żyda nie znajdziemy obrazów Boga, ponieważ nie wolno sporządzać żadnego Jego obrazu. Nie można nawet wymawiać jego imienia (na co dzień Żydzi nazywają Go HaSzem, zaś w modlitwie wspominany jest jako Adonai).
Judaizm jest religią prawa – niemal każdy aspekt żydowskiego życia jest regulowany przez religię – począwszy od ubioru, przez pożywienie, charakter życia rodzinnego, a nawet kto powinien być uznany za wierzącego Żyda, a kto nie. Przyglądając się stopniowi surowości, z jaką dana grupa Żydów przestrzega poszczególne prawa możemy wyodrębnić poszczególne „odłamy” judaizmu.
Dwa nowsze i mniejsze odłamy to judaizm rekonstrukcjonistyczny (główne hasło: „przeszłość ma prawo głosu ale nie ma prawa veta”) i humanistyczny, będący nieteistyczną formą judaizmu. Wielu Żydów nie identyfikuje się z żadną z wymienionych grup, nie praktykują tradycyjnych praw, czy zwyczajów, a mimo to nadal czują się Żydami i przez społeczność żydowską są za nich uznawani.
Jak wygląda żydowska modlitwa?
Dla każdego wierzącego człowieka modlitwa jest ważnym elementem nawiązywania więzi ze swoim bogiem, realizacji praktyk religijnych, wyrazem pobożności, a także stanowi element identyfikacji z daną religią, czy grupą wyznaniową. Modlitwa może przybierać różną formę, jednak niektóre religie mają bardzo charakterystyczny sposób modlenia się. Modlący się wyznawca judaizmu, charakterystycznie oddaje na stojąco pokłony swemu Bogu. Jest to bardzo rozpoznawalny element tej religii.
Pobożni Żydzi (mężczyźni) odmawiają modlitwę 3x dziennie – rano (szachrit), w południe (minchę) i wieczorem (maariw). Głównym filarem modlitwy są błogosławieństwa Szemone Esre i Szma Israel: „Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym” oraz fragmenty biblijne. Pory modlitwy są regulowane przez prawo żydowskie, zwane Halacha. Modlitwa odmawiana jest twarzą zwróconą ku Jerozolimie, w pozycji stojącej, siedzącej lub kiwając się całym ciałem (w zależności od modlitwy).
Wymagane jest nakrycie głowy oraz przywdzianie szat modlitewnych. Kobiety nie mają bezwzględnego obowiązku modlitwy i zakładania stosownego ubioru – grupa Żydów ortodoksyjnych tego surowo zabrania. Żydzi nieortodoksyjni zezwalają kobietom na zakładanie jarmułek w synagogach bez konieczności zakrywania głowy innym materiałem, np. chustą.
W następnej części przedstawimy Wam podstawowe obyczaje judaistyczne, które możecie spotkać pracując z pacjentem wielokulturowym.
Alicja Artych – pielęgniarka, trener VCC
Angelika Gaweł – mgr pielęgniarstwa
Źródła:
- Pielęgniarstwo transkulturowe pod redakcją dr n. med. Anna Majda, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, s 73-87
- Przewodnik po judaizmie dla policjantów – Publikacja Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie pod redakcją Małgorzaty Rokickiej,
- Tradycje żydowskie od urodzenia do śmierci, Internet https://sztetl.org.pl/template/gfx/prezentacje/zwyczaje_tekst.pdf
Proszę zostaw odpowiedź