Zastosowanie symulacji medycznej w uczeniu się zasad etyki zawodowej.

Jakie wiadomości z przedmiotu Etyka zawodu pielęgniarki mogę sobie przypomnieć

lub/i wykorzystać na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej?

Autor: Aleksandra Mnich; studentka pierwszego roku studiów licencjackich – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu i Psychologii, Uniwersytet Rzeszowski.

Opiekun dydaktyczny i redaktor: Justyna Babiarz; instruktor na kierunku – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu i Psychologii, Uniwersytet Rzeszowski

Wprowadzenie

Symulacja medyczna to nowoczesna metoda uczenia się, która umożliwia odegranie studentom realistycznych scenariuszy w bezpiecznych, kontrolowanych warunkach. – Zajęcia w Centrum Symulacji Medycznej dają nam mianowicie możliwość nauczenia się postępowania w środowisku, które pozwala na popełnianie błędów i wyciąganie z nich wniosków, aby później, przy pracy z pacjentem, móc je już ominąć.

Natomiast otrzymywane w trakcie ćwiczeń tych instrukcje są kluczowe w dobrym przygotowaniu studentów pielęgniarstwa do niesienia pomocy chorym i potrzebującym.            

Współcześnie kładzie się ponadto mocny nacisk nie tylko na doskonalenie technik, ale także na rozwój sprawności moralnych wśród personelu medycznego. Symulacje medyczne dają również możliwość przećwiczenia podejmowania trudnych decyzji o charakterze etycznym w kontrolowanych warunkach, co ma ogromne znaczenie w zawodzie pielęgniarki, gdzie etyka odgrywa kluczową rolę. Jej zasady mówią nam o dyskrecji, trosce, empatii i szacunku wobec chorego, podczas gdy to właśnie pielęgniarka jest przy pacjencie w najtrudniejszych chwilach jego życia. – W chorobie, cierpieniu, a także w chwili śmierci. Dzięki przestrzeganiu zasad etyki nawet w najtrudniejszych sytuacjach pielęgniarka potrafi zachować swoje człowieczeństwo.

Symulacje medyczne uczą procedur, które będziemy wykonywać w pracy w przyszłości, ale są także kluczowe w nauce zasad etyki i odpowiedzialności zawodowej, które zawarte są w Kodeksie Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej [1].

Etyka zawodowa na ćwiczeniach przeprowadzonych metodą symulacji medycznej

Etyka zawodowa natomiast to zespół norm, które określają moralne obowiązki związane z wykonywanym zawodem, więc stanowi ona zbiór zasad moralnych, którymi powinny kierować się m. in. pielęgniarki. Etyka nie chroni tylko pacjentów, ale także pracowników, ponieważ wskazuje im ona ścieżkę, którą należy dążyć, aby chronić się przed niepożądanymi zdarzeniami. Etyka jest fundamentem tego zawodu, ponieważ uczy poszanowania godności człowieka, co jest w wypadku profesji tej bardzo ważne. Nie ma znaczenia bowiem płeć, kolor skóry czy orientacja seksualna – każdy pacjent powinien być objęty najlepszą opieką. Od początku studiów na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej uczono nas tych zasad, które w połączeniu z wykładami i ćwiczeniami z Etyki zawodu pielęgniarki nabrały większego sensu i głębi.

To właśnie w momencie mojego spotkania z rzeczywistością pracy pokazaną w warunkach symulowanych w połączeniu z wiedzą z zajęć z etyki zaczęłam rozumieć jak bardzo ważna jest odpowiedzialność za drugiego człowieka.

Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej RP [1] jasno przedstawia bowiem zasady pracy zawodowej. Są to m. in.:

• poszanowanie godności i praw człowieka,

• wykonywanie czynności, nie szkodząc życiu i zdrowiu,

• bezpieczeństwo pacjenta jako kluczowe w trosce pielęgniarskiej,

• zapewnienie prywatności, ochrona intymności,

• uzyskanie zgody na przeprowadzenie czynności pielęgniarskich,

• udzielanie informacji o znaczeniu i celu terapii, o oczekiwanych skutkach i ryzyku,

• obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej,

• zapewnienie opieki terminalnej i godnego umierania.

Zasady te dotyczą nie tylko kontaktu z pacjentem, ale także relacji między pracownikami:

• okazywanie życzliwości i szacunku innym pielęgniarkom,

• niedopuszczenie do dyskryminowania i ukrywania zdarzeń niepożądanych,

• przekazywanie informacji o niezauważonych błędach najpierw do osoby, która błąd ten wykonała.

Dla mnie jako studentki pierwszego roku zasady te są już bardzo istotne i część z nich miałam okazję bardzo dobrze przećwiczyć z wykorzystaniem symulacji medycznej.

Empatia i troska

Od początku studiów szczególnie porusza mnie aspekt empatii i troski. Jest on moim zdaniem bardzo ważny w powrocie pacjenta do zdrowia, ponieważ, gdy okazuje się choremu wsparcie i opiekę, wtedy lepiej może on znieść swoją sytuację zdrowotną, co przekłada się na lepsze samopoczucie i może spowodować to, że leczenie będzie skuteczniejsze.

Ponadto komunikacja jest nieodzowna w osiągnięciu przez pacjenta poczucia, że jest on ważny. Empatia nie opiera się przecież tylko na współczuciu, lecz także na fakcie w jaki sposób traktujemy osobę, która potrzebuje opieki. – Człowieczeństwo jest tutaj kluczem. Kolejnym bardzo ważnym dla mnie elementem jest poszanowanie godności człowieka. Jest to podstawowy obowiązek, do którego każdy powinien się stosować. Poszanowanie godności winno być niezależne od statusu społecznego, rasy czy wyznawanej przez pacjenta religii.

Nauka w Centrum Symulacji Medycznej jest moim zdaniem jednym z najważniejszych etapów nauki zawodu pielęgniarki, który pozwala na popełnianie błędów bez ponoszenia za nie odpowiedzialności, ale dając przy okazji uczącemu się do zrozumienia co mogłoby wydarzyć się w prawdziwych warunkach; wpływając tym samym na kontrolowanie samego siebie w przyszłych realnych sytuacjach, aby nie doprowadzić do tragedii. Popełnianie błędów jest elementem nauki. – Natomiast w symulowanych warunkach nikomu nie stanie się krzywda, a cenną wiedzę i zdolności zdobyte na podstawie wcześniej wykonanych błędów, później, dzięki doskonaleniu umiejętności, wykorzystać można w pracy z prawdziwym pacjentem.

Ochrona pacjenta

Na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej kładziono bardzo mocny nacisk na mycie, dezynfekcję rąk i zmianę rękawiczek, co uważam za bardzo dobrą decyzję. – Szybko zauważyłam, że jest to ważne, aby móc, dzięki wykonaniu tej procedury, uniknąć przenoszenia drobnoustrojów na kolejnych pacjentów, co mogłoby zagrażać ich życiu i zdrowiu. Samo wykonanie czynności zakładania i zdejmowania rękawiczek przy pacjencie daje dowód na to, że są to nowe, nieużywane rękawiczki, którymi nie dotykaliśmy innych pacjentów bądź ich przedmiotów, zapewniając w efekcie spokój psychiczny pacjentowi i pielęgniarce. Od samego początku podczas zajęć kładziono nacisk na ochronę pacjenta, zwracając uwagę nawet na zakładanie barierek po odejściu od jego łóżka; co dla niektórych osób może nie być oczywiste, ale wówczas, kiedy tego nie zrobimy, pacjent bardzo łatwo może upaść i zrobić sobie krzywdę.

Zgoda na przeprowadzenie czynności pielęgniarskich

Przed przystąpieniem do przygotowania zestawu należy zapytać pacjenta o zgodę, ponieważ ma on prawo się nie zgodzić, a przygotowany zestaw w takiej sytuacji zostałby przez nas w większej części zmarnowany. Trzeba także wyjaśnić choremu skutki tej decyzji i uszanować ją bez zmuszania do zmiany zdania.

Poszanowanie intymności pacjenta

Przeprowadzane w ramach symulacji medycznej procedury wymagały stosowania się do zasad etyki, nawet jeśli musiałyśmy jako studentki zająć się trenażerem. – Budowało to od początku nasze dobre przyzwyczajenia.

Jednym z najważniejszych elementów, o których jeszcze nie wspomniałam jest fakt, że na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej bardzo zwracano uwagę na poszanowanie prywatności pacjenta np. poprzez stosowanie parawanu, zamykanie okien czy wywieszanie na drzwiach karteczki z napisem: „Proszę nie wchodzić”. Zapewnienie intymności pacjenta jest mianowicie istotne w etyce tego zawodu.

Podsumowanie

Jako studentka i przyszła pielęgniarka twierdzę, że wykorzystanie symulacji medycznej w nauce zasad etyki zawodowej jest istotne.

Dzięki zajęciom w Centrum Symulacji Medycznej lepiej zrozumiałam zasady etyki, jak ważna jest np. autonomia człowieka.

Przy tym zastosowanie zasady tej miałam poza tym okazję dobrze tam utrwalić i zrozumieć, co w przyszłości będzie stanowiło bardzo dobrą podstawę mojej pracy zawodowej.

Piśmiennictwo:

1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej: NOWY „KODEKS ETYKI ZAWODOWEJ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ” – Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej (Dostęp 25.05.2025 r. o godz. 18.30).