Autorka: adw. Marta Szybiak-Kędzia
Cz. III.
Uprawnienia zawodowe pielęgniarek a medycyna estetyczna.
Zakres kompetencji pielęgniarek i położnych w Polsce reguluje ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy, zawód pielęgniarki obejmuje:
- Rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta;
- Rozpoznawaniu problemów pielęgnacyjnych pacjenta;
- Planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem;
- Samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych;
- Realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
- Orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych;
- Edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.
Zgodnie z §2 rozporządzenia wykonawczego do ustawy pielęgniarka lub położna może udzielać samodzielnie bez zlecenia lekarskiego świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami nabytymi po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej lub szkoły położnych. Rozporządzenie zawiera szeroki katalog świadczeń, do których udzielania uprawniona jest pielęgniarka.
Dzięki zmianom legislacyjnym pielęgniarki zyskały nowe uprawnienia.
Pielęgniarki z tytułem magistra i odpowiednimi kwalifikacjami mogą zlecać niektóre badania diagnostyczne, np. morfologię krwi czy badanie poziomu glukozy.
W określonym zakresie pielęgniarki mają prawo przepisywać leki (np. recepty na leki przeciwbólowe lub przeciwbakteryjne) oraz wystawiać skierowania na wybrane procedury medyczne.
Przepisy umożliwiają pielęgniarkom z odpowiednim doświadczeniem wykonywanie takich procedur jak podawanie leków drogą dożylną czy zakładanie cewnika.
Czy zatem posiadając takie kompetencje mogą wykonywać zabiegi z obszaru medycyny estetycznej?
Jak wskazałam wyżej (cz. II) – nie znamy definicji takich zabiegów.
Zatem tam, gdzie przepisy nie wprowadzają wprost ograniczeń dotyczących wykorzystania konkretnych wyrobów medycznych, czy konieczności posiadania konkretnych specjalizacji, to wydaje się, że to właśnie ta grupa zawodowa, jako jedna z posiadających największe doświadczenie w precyzyjnej iniekcji, może wykonywać zabiegi z zakresu medycyny estetycznej.
Oczywiście tak dla lekarza jak i dla pielęgniarki, czy położnej a także innych grup zawodowych działających w branży beauty – granicę (poza innymi, które wskażę poniżej), która wyznacza kiedy możemy wykonać daną usługę beauty a kiedy nie, jest ryzyko – gdy jest ono wyższe niż przeciętne wykonanie jakiegokolwiek zabiegu o charakterze nieleczniczym nie powinno mieć miejsca.
Drugim z kluczowych elementów legalizujących taki zabieg jest zgoda klienta. Informacje o tym jak powinna wyglądać i jakie działania musimy podjąć, aby była ważna i skuteczna znajdziecie w tym artykule: https://dermatic.pl/aestheticbusiness/2020/11/15/zgoda-zabiegowa/ .
Pozostałe elementy to m. in.:
- kompetencje wykonującego zabieg – zabiegowiec musi potrafić wykonać zabieg jaki oferuje klientowi, a w tym celu musi posiadać taką wiedzę jak i doświadczenie. Producenci niektórych wyrobów medycznych sami wskazują w instrukcji dla użytkowników, jakie umiejętności i kompetencje powinien posiadać użytkownik, aby móc wykorzystać dany wyrób na kliencie;
- zabieg musi być przeprowadzany zgodnie z zasadami aseptyki i bezpieczeństwa;
- każdy ma obowiązek stosowania sprawdzonych technologii i preparatów dopuszczonych do obrotu w Unii Europejskiej.
Granice odpowiedzialności prawnej pielęgniarki wykonującej zabiegi estetyczne.
Odpowiedzialność karna
Pielęgniarki i położne, podobnie jak inni profesjonaliści medyczni, mogą ponosić odpowiedzialność karną w przypadku niedopełnienia swoich obowiązków zawodowych.
W kontekście świadczeń obejmujących medycynę estetyczną (zabiegi nieterapeutyczne), odpowiedzialność ta może być rozpatrywana na podstawie przepisów prawa karnego, szczególnie w odniesieniu do spowodowania uszczerbku na zdrowiu klienta.
Zgodnie z art. 156 i 157 Kodeksu karnego, osoba wykonująca zabieg estetyczny może ponosić odpowiedzialność za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, jeżeli w trakcie jego wykonywania nie zachowała należytej staranności.
Zasadniczo, pielęgniarki lub położne, wykonując czynności medyczne, są zobowiązane do przestrzegania standardów zawodowych, które zapewniają bezpieczeństwo pacjenta.
Aby można było przypisać odpowiedzialność karną, musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy niedopełnieniem obowiązków przez osobę wykonującą zabieg a wyrządzoną szkodą.
W przypadku zabiegów, które niosą znikome ryzyko powikłań, zgoda klienta na wykonanie zabiegu legalizuje jego przeprowadzenie, jednakże nie zwalnia wykonującego zabieg z odpowiedzialności w przypadku wystąpienia powikłań spowodowanych brakiem staranności. Jeśli ryzyko powikłań jest większe, może to prowadzić do odpowiedzialności na podstawie art. 160 Kodeksu karnego, który reguluje przypadki narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia.
Odpowiedzialność cywilna
Pielęgniarki i położne mogą również ponosić odpowiedzialność cywilną za niewłaściwe wykonanie świadczeń zdrowotnych.
Odpowiedzialność ta może być zarówno kontraktowa, jak i deliktowa.
Odpowiedzialność kontraktowa (na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego) wiąże się z niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem umowy zawartej z klientem, natomiast odpowiedzialność deliktowa (art. 415 Kodeksu cywilnego) występuje w przypadku czynów bezprawnych, które powodują szkodę.
Dla przypisania odpowiedzialności cywilnej kluczowe jest spełnienie kilku warunków (muszą być spełnione wszystkie):
- działanie lub zaniechanie, które było bezprawne,
- wina sprawcy,
- wyrządzenie szkody,
- istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy czynem a szkodą.
Przykład: Zabieg: Iniekcja kwasu hialuronowego (np. powiększanie ust)
Pielęgniarka wykonująca zabieg w medycynie estetycznej, na przykład iniekcję kwasu hialuronowego w celu powiększenia ust, wykonuje zabieg zgodnie z procedurą, używając odpowiednich narzędzi i materiałów. Jednakże podczas zabiegu nie zwraca dostatecznej uwagi na anatomię pacjenta, co prowadzi do asymetrii ust po zabiegu. Pacjentka jest niezadowolona z efektu, ponieważ pojawiają się nierówności i opuchlizna, które odbiegają od oczekiwanych rezultatów.
Odpowiedzialność zawodowa
Pielęgniarki i Położne są członkami samorządu zawodowego a w związku z tym są zobowiązane do przestrzegania przepisów wewnętrznego Kodeksu etyki.
Nowy Kodeks Etyki Pielęgniarki i Położnej z 2023 r. kładzie duży nacisk na odpowiedzialność zawodową jako wyraz profesjonalizmu, zaufania publicznego i przestrzegania norm moralnych w pracy z pacjentem.
Pielęgniarki i położne mają szczególną odpowiedzialność za zachowanie najwyższej staranności przy wykonywaniu czynności zawodowych.
Zgodnie z nowym Kodeksem Etyki, każda pielęgniarka i położna powinna podejmować działania wyłącznie w granicach swoich kompetencji i zgodnie z obowiązującymi procedurami, unikając podejmowania ryzykownych działań, które mogą zagrażać zdrowiu lub życiu pacjentów.
W praktyce oznacza to, że pielęgniarki i położne muszą stale doskonalić swoje umiejętności zawodowe, a także być odpowiedzialne za błędy, które mogą wyniknąć z ich działań.
Pielęgniarki i położne, wykonując swoje obowiązki, muszą wykazywać się wysoką starannością, wynikającą z ich doświadczenia zawodowego, wykształcenia oraz praktyki zawodowej.
W tym kontekście, wysoki poziom wiedzy medycznej i doświadczenia praktycznego stanowi podstawę do oceny ich profesjonalizmu i kompetencji w wykonywaniu zabiegów, a także do oceny ich odpowiedzialności cywilnej.
Podsumowanie.
Medycyna estetyczna to dynamicznie rozwijający się sektor, który stwarza nowe możliwości zawodowe dla pielęgniarek i położnych. Dzięki swojemu wykształceniu i doświadczeniu, te grupy zawodowe mają solidne podstawy do świadczenia usług w tej branży. Jednak brak jednoznacznych regulacji prawnych dotyczących wykonywania zabiegów estetycznych przez pielęgniarki i położne budzi liczne wątpliwości.
Podjęcie pracy w medycynie estetycznej przez pielęgniarki i położne niesie ze sobą zarówno duży potencjał zawodowy, jak i pewne ryzyka. Brak szczegółowych regulacji prawnych oraz wyzwań etycznych wymaga świadomego podejścia do tematu. Stałe dokształcanie oraz odpowiedzialność etyczna mogą przyczynić się do bezpiecznego i satysfakcjonującego wykonywania tej pracy, ale konieczne są także zmiany legislacyjne, które uporządkują ten obszar działalności zawodowej.
FAQ
- Czy pielęgniarki mogą wykonywać zabiegi estetyczne w Polsce?
Tak, pielęgniarki mogą wykonywać zabiegi estetyczne w Polsce, ale pod pewnymi warunkami. Brak jednoznacznych regulacji prawnych sprawia, że interpretacja przepisów może być różna. Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz w sekcji “Uprawnienia zawodowe pielęgniarek a medycyna estetyczna”.
- Jakie są różnice między zabiegami leczniczymi a estetycznymi?
Zabiegi lecznicze mają na celu poprawę zdrowia pacjenta, podczas gdy zabiegi estetyczne skupiają się na poprawie wyglądu. Brak jednoznacznej definicji „zabiegu estetycznego” w polskim prawie jest omówiony w sekcji “Charakter zabiegów estetycznych w kontekście prawnym”.
- Jakie są rodzaje odpowiedzialności prawnej pielęgniarki wykonującej zabiegi estetyczne?
Pielęgniarki mogą ponosić odpowiedzialność cywilną, karną oraz zawodową. Szczegółowe omówienie tych rodzajów odpowiedzialności oraz potencjalnych skutków prawnych znajduje się w sekcji “Granice odpowiedzialności prawnej pielęgniarki wykonującej zabiegi estetyczne”.
- Czy pacjent musi wyrazić zgodę na zabieg estetyczny?
Tak, świadoma zgoda pacjenta jest kluczowa dla legalności zabiegu estetycznego. Wymogi dotyczące formy i treści zgody oraz jej rola w przypadku ewentualnych powikłań są opisane w sekcji “Kwestia zgody klienta na zabieg estetyczny”.
- Czy zabiegi estetyczne podlegają opodatkowaniu VAT?
Opodatkowanie zabiegów estetycznych zależy od ich kwalifikacji jako świadczeń zdrowotnych lub usług estetycznych. Zasady opodatkowania i przepisy związane ze zwolnieniem z VAT są omówione w sekcji “Podatki a zabiegi estetyczne – kiedy zabieg podlega VAT?”.
Materiał opublikowany za zgodą redakcji Aesthetic Business www.aesthetic.business
Proszę zostaw odpowiedź