Program profilaktyki raka szyjki macicy- co powinnaś wiedzieć?

Programy profilaktyczne

Cz. II

Program profilaktyki raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy to jeden z częstszych nowotworów występujących u kobiet. Na wczesnym etapie jest wyleczalny w ponad 99% przypadków. Niewykryty i nieleczony może prowadzić do śmierci. 

Każda kobieta po 25 r. ż. powinna regularnie wykonywać profilaktyczne badania cytologiczne.

Rak szyjki macicy jest szóstym co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce – stanowi ponad 10% nowotworów u kobiet. 

Rocznie jest wykrywany u ok. 3000 kobiet, a 1700 z nich umiera z jego powodu.

Rak szyjki macicy w pierwszym okresie przebiega bezobjawowo.

Wykryty może być w tym czasie, jedynie przez badanie cytologiczne.

Program profilaktyczny skierowany jest do grupy kobiet w wieku od 25 do 59 lat (należy wziąć pod uwagę rok urodzenia), które w ciągu ostatnich trzech lat nie miały wykonywanego badania cytologicznego.

Cytologia to bezpieczne i bezbolesne badanie. Pozwala na wykrycie nie tylko komórek rakowych, ale także stanów chorobowych, które nieleczone mogą doprowadzić do powstania zmian nowotworowych. 

Każda kobieta powinna wykonywać cytologię co trzy lata, jeśli lekarz nie zaleci inaczej. Wczesne wykrycie raka szyjki macicy gwarantuje niemal 100% skuteczność wyleczenia.

Etapy programu

Każda kobieta, która chce wykonać badanie cytologiczne może się zgłosić do poradni ginekologicznej, do położnej. Nie jest wymagana wizyta u lekarza. 

• Podstawowy → lekarz lub położna pobiera materiał z szyjki macicy do badania cytologicznego:

• co 36 miesięcy – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat,
• co 12 miesięcy – u kobiet w wieku od 25 do 59 lat obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV – typem wysokiego ryzyka).
• Diagnostyka
• badanie mikroskopowe materiału pobranego z szyjki macicy. Wykonuje się je:

• co 36 miesięcy – u kobiet w wieku 25 – 59 lat,
• co 12 miesięcy – u kobiet w wieku 25 – 59 lat obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV – typem wysokiego ryzyka).
• Pogłębiona diagnostyka
• jeśli podczas pierwszego etapu po otrzymaniu nieprawidłowego wyniku, pacjentka jest skierowana do lekarza

• wykonywane jest badanie kolposkopowe, a w przypadku zaistnienia wskazań do weryfikacji uzyskanego obrazu kolposkopowego
•  pobranie celowanych wycinków do badania histopatologicznego

Kobiety, u których rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego zostają skierowane do dalszej diagnostyki poza programem.

Bezpłatne badania cytologiczne można wykonać w zakładach opieki zdrowotnej, które podpisały z NFZ umowę na realizację programu (każda poradnia ginekologiczna, która ma umowę z NFZ), posiadający odpowiedni certyfikat nadany przez Centralny Ośrodek Koordynujący Program Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy.

Z programu mogą skorzystać wszystkie ubezpieczone w NFZ kobiety, które mieszczą się w grupie wiekowej i nie wykonywały cytologii w ciągu ostatnich trzech lat (również te, które nie otrzymały imiennego zaproszenia).

Skierowanie nie jest potrzebne, wystarczy dowód tożsamości.
Jeśli kobieta nie mieści się w grupie wiekowej również może skorzystać z bezpłatnej cytologii w ramach ubezpieczenia w NFZ.

Jeśli kobieta otrzyma skierowanie do dalszej diagnostyki lub leczenia (poza programem) – w przypadku rozpoznania nowotworu szyjki macicy lub innego schorzenia, które wymaga leczenia specjalistycznego w zakresie onkologii, zostaje wyłączona z programu.

Uwaga! Pacjentki leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy po zakończeniu kontroli onkologicznej (decyzję podejmuje lekarz prowadzący leczenie onkologiczne) ponownie mogą zostać objęte badaniami cytologicznymi.

Przygotowanie do badania:

• nie należy zgłaszać się w czasie krwawienia miesiączkowego,
• najlepiej zgłosić się nie wcześniej niż 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki,
• co najmniej 4 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego nie należy stosować żadnych leków dopochwowych,
• od ostatniego badania ginekologicznego / USG przezpochwowego powinien upłynąć co najmniej 1 dzień.

Placówki, które wykonują badania cytologiczne w ramach Programu:

https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne

Świadczenie to w Katalogu porad diagnostyczno- zabiegowych posiada kod 

nr 5.05.00.0000060 o wartości 3 pkt. 

Rozliczenie przesiewowych badań cytologicznych odbywa się wyłącznie w Systemie Informatycznym Monitorowania Profilaktyki (SIMP)

Opracowała:

mgr Joanna Lewoniewska

Lic. Piel.

Specjalista Pielęgniarstwa rodzinnego

Źródła:

https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-szyjki-macicy

https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-profilaktyki-raka-szyjki-macicy

https://www.nfz-katowice.pl/index.php/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/item/86