Cz.IV
W pracy pielęgniarek ważna jest rola edukatora i promotora zdrowia.
Fakt, w jakim stopniu pielęgniarka wywiązuje się z tej roli z perspektywy pacjenta również badano.
Np. w badaniach Siwek i Nowak-Starz prawie wszyscy pacjenci (97% kobiet, 90% mężczyzn) widzą pielęgniarkę w roli edukatora i promotora zdrowia.
Pacjenci ci rozumieli również (93%), że pielęgniarka rozpoznaje problemy pielęgnacyjne pacjenta, planuje oraz realizuje opiekę pielęgniarską.
Badania Ryś i wsp. również podkreślają rolę pielęgniarek w tym zakresie. Na pytanie, czy ankietowani od pielęgniarki oczekują poradnictwa w zakresie promocji zdrowia, znaczna ilość osób (44%) odpowiedziała twierdząco.
Z badań tych wynika również, że pacjenci oczekują od pielęgniarki przekazywania przez nią ważnych wskazówek dotyczących radzenia sobie w czasie choroby (81,7%) oraz wsparcia w czasie choroby własnej, czy członka rodziny.
Stopień samodzielności zawodowej pielęgniarek jest aktualnie bardzo ciekawym zagadnieniem, w związku z ciągle osiąganymi przez pielęgniarki nowymi kwalifikacjami i uprawnieniami.
Jednak badania Mroczek i wsp. pokazują niską ocenę społeczną samodzielności pielęgniarek. Respondenci uważają w większości (64%), że pielęgniarstwo nie jest zawodem samodzielnym.
Niewielka grupa badanych (14,5%) potwierdza profesję pielęgniarstwa.
W badaniach Siwek i Nowak-Starz wykazano, że duża liczba młodszych pacjentów, poniżej 30 r. ż. (44% kobiet i 34% mężczyzn) uważa, że pielęgniarka nie ma uprawnień do samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych. Również w badaniach Mroczek ujawnia się tendencja do postrzegania pielęgniarstwa (64%) jako zawodu niesamodzielnego i podlegającego lekarzowi.
Aż ponad połowa badanych (54%) uważa pielęgniarstwo za służbę i powołanie. Zaś niewielka grupa osób (14,5%) potwierdza profesjonalność pielęgniarstwa.
Warto również zwrócić uwagę na stosunkowo niedawno zdobyte uprawnienia pielęgniarek dotyczące ordynowania i kontynuowania recept, wyrobów medycznych, czy wypisywania zleceń na badania diagnostyczne.
Co prawda trudno aktualnie określić, jak w Polsce kształtuje się stopień wdrażania tej czynności, ze względu na krótki czas, kilka ostatnich lat, od którego te uprawnienia pielęgniarki nabywają.
Można natomiast oprzeć się na ocenie efektów tego rozwiązania w Wielkiej Brytanii.
W wyniku analizy oceniono, że kompetencje pielęgniarek w tym zakresie umożliwiają pacjentom zwiększenie dostępności do usług zdrowotnych. Faktem jest, że pielęgniarki w tym kraju, mają do dyspozycji znacznie większy wachlarz leków, czy środków, które mogą ordynować.
Wnioski wynikające z badań wskazują na poprawę standardów opieki nad pacjentami, a także wzrost ich zadowolenia. Co ciekawe stwierdzono również, że wdrażanie tych kompetencji do praktyki pielęgniarskiej daje ponadto oszczędność czasu lekarzom, ale także pielęgniarkom. Podczas badań stwierdzono również, że pielęgniarki wyposażone zostały w dostateczną wiedzę i kompetencje aby wykonywać nowe obowiązki.
W ocenie prowadzenia przez pielęgniarki działalności naukowej, w badaniach Siwek i Nowak-Starz, duża grupa respondentów w wieku 31-40 lat (40% kobiet i 42% mężczyzn) wskazuje brak uprawnień pielęgniarek do prowadzenia działalności naukowo-badawczej w dziedzinie nauk o zdrowiu.
Natomiast w kwestii nauczania zawodu przez pielęgniarki duża grupa mężczyzn w wieku 51-60 lat (40%) wskazuje na brak uprawnień pielęgniarek do nauczania zawodu pielęgniarki na uczelni wyższej.
Część badaczy odniosła się też do kwestii wpływu wynagrodzenia pielęgniarek na postrzeganie zawodu pielęgniarki. W badaniach Mroczek zdaniem większości respondentów (56%) niskie zarobki obniżają rangę zawodu. Z kolei wzrost zarobków spora grupa badanych (33,5%) uznała za istotny czynnik kreujący pozytywny wizerunek zawodu.
Ogromne znaczenie dla postrzegania zawodu pielęgniarki mają również funkcjonujące w społeczeństwie stereotypy.
Rozumiejąc znaczenie stereotypu, którym określamy żywione przez ludzi uproszczone i emocjonalnie nacechowane przekonania, które nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości, kształtowane w wyniku obserwacji, czy poglądów innych osób, możemy zakładać, że zniekształca właściwy obraz pielęgniarki w społeczeństwie.
Jednym z takich stereotypów jest funkcjonujący w społeczeństwie zwrot „siostro”.
Sami studenci pielęgniarstwa nie uważali tego zwrotu za najbardziej stosowny. W badaniach Koralewicz i wsp. taki wariant odpowiedzi wskazała nieduża część osób (7,6%). Najwięcej wskazań dotyczyło zwrotów: proszę pani/proszę pana (31,2%) i pani pielęgniarko/panie pielęgniarzu (31,5%).
Innym sposobem postrzegania zawodu jest stereotyp agresywnej strajkującej pielęgniarki, ofiary systemu ochrony zdrowia, słabo opłacanej i nie docenianej. Z badań Kojder i Zarzyckiej wynika, że społeczeństwo popiera strajkujące pielęgniarki (60,5%), co podkreśla obraz pielęgniarek funkcjonujący w społeczeństwie.
Stereotypy na temat pielęgniarek
Źródło: Badania własne.
Wnioski
1. Zawód pielęgniarki jest z perspektywy pacjentów zawodem zaufania publicznego. Pielęgniarki są coraz lepiej wykształcone, zarówno na poziomie studiów wyższych, jak i poprzez zdobywanie kwalifikacji na kursach specjalizacyjnych i innych. Są zdaniem pacjentów doradcami dla nich w funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia. Edukują i promują zdrowie. Są profesjonalistkami, dzięki aktualizowanej wiedzy i doświadczeniu zawodowemu. Jednocześnie nadal są postrzegane jako „siostry”, osoby z misją i powołaniem. Zarobki pielęgniarek nie są adekwatne do wykonywanej pracy.
2. Pacjenci oczekują od pielęgniarek wyróżniania się na tle innych członków zespołu terapeutycznego strojem i widocznym identyfikatorem. Pożądanymi cechami, którymi powinna wyróżniać się pielęgniarka jest kultura osobista, cierpliwość, opanowanie, inteligencja, otwartość, życzliwość, wyrozumiałość. Oczekiwane są też przez pacjentów działania związane z nowymi kompetencjami w kwestii ordynowania i kontynuowania recept.
3. Pacjenci uważają, że pielęgniarstwo jest aktualnie zawodem samodzielnym, wykonywanym również w ramach działalności gospodarczej. W związku z tym pielęgniarka nie jest zobligowana do bezwzględnego wykonywania zleceń lekarskich. Respondenci dostrzegają pracę pielęgniarek w fundacjach, stowarzyszeniach, czy samorządzie zawodowym. Raczej nie jest im znana działalność naukowa pielęgniarek.
mgr piel. Małgorzata Pogroszewska
Całość pracy dostępna: http://zeszyty-naukowe.wsa.edu.pl/80-4-2020/
Piśmiennictwo
1. Rogala-Pawelczyk G., Kubajka-Piotrowska J. (red.): Wizerunek pielęgniarki i położnej na tle nowych wyzwań w pielęgniarstwie polskim i europejskim. Wydawca Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Warszawa 2009, 105.
2. Kilańska D.: Nowe role i zadania pielęgniarki w XXI wieku. Gabinet Prywatny, 2012, 7/8, 48-56.
3. Kabala A., Rabiej M.: Położna w podstawowej opiece zdrowotnej [w:] POZ w Polsce. Struktura, zadania, funkcje, Dmoch-Gajzlerska E. (red.). Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017, 121-155.
4. Kilańska D., Cisek M.: Podstawowa opieka zdrowotna w Polsce [w:] Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej. Tom I, Kilańska D. (red.). Wydawnictwo Makmed, Lublin 2010, 17-68.
5. Schroeder M., Affara F.: Pielęgniarka rodzinna. Wydawca Międzynarodowa Rada Pielęgniarek(ICN – International Council of Nurses), Genewa 2001.
6. Mroczek B., Parakiewicz A., Grochans E. i wsp.: Wizerunek społeczny zawodu pielęgniarki. Family Medicine&PrimaryCaryReview, 2012, 14 (1), 43-47.
7. Kózka M.: Regulacje prawne wykonywania zawodu pielęgniarki [w:] Diagnozy i interwencje pielęgniarskie, Kózka M., Płaszewska-Żywko L. (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa2009, 15 – 20.
8. Wolska-Lipiec K.: Tradycje i etos wykonywania zawodu pielęgniarki [w:] Wizerunek pielęgniarki i położnej na tle nowych wyzwań w pielęgniarstwie polskim i europejskim: Konferencja międzynarodowa, Rogala-Pawelczyk G., Kubajka-Piotrowska J. (red.)., Wydawnictwo Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Warszawa, 2009 r., 49 – 55.
9. Zarzycka D., Dobrowolska B., Ślusarska B.: Symbole i ceremonie zawodowe pielęgniarstwa – relikt przeszłości czy wartość zawodowa? Problemy Pielęgniarstwa, 2009, 1 (17), 54-62.
10. Włodarczyk D., Tobolska B.: Wizerunek zawodu pielęgniarki z perspektywy lekarzy, pacjentów i pielęgniarek. Medycyna Pracy, 2011, 662 (3), 269-279.
11. Strzelecka A., Nowak-Starz G., Subiektywna ocena pacjentów dotycząca postawy personelu medycznego podstawowej opieki zdrowotnej w świetle satysfakcji z usług medycznych. Problemy Pielęgniarstwa, 2015, 23 (3), 380-385.
12. Grabska K., Stefańska W. Sylwetka zawodowa pielęgniarki w opinii pacjentów. Problemy Pielęgniarstwa, 2009, 17 (1), 8-12.
13. Ryś B., Kudłacik B., Fraś M., Michalik A. Oczekiwania pacjentów w zakresie edukacji zdrowotnej wobec pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej. Problemy Pielęgniarstwa, 2014, 22 (4), 496-502.
14. Siwek M., Nowak-Starz G.: Współczesny wizerunek pielęgniarstwa w opinii społeczeństwa. Pielęgniarstwo Polskie, 2017, 3 (65), 487-494.
15. Berry D., Courtenay M., Bersellini E. Attitudes towards and information needs in relation to, supplementary nurse prescribing in the UK: an empirical study. Journal of ClinicalNursing, 2006, 15, 22-28.
16. Grychtoł S., Stereotypy a społeczny obraz zawodu pielęgniarki i położnej, Nasze Sprawy, 2012, 03 (220), 28-31.
17. Koralewicz D., Kuriata-Kościelniak E., Mróz S. Opinia studentów pielęgniarstwa na temat wizerunku zawodowego pielęgniarek w Polsce. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2017, 7 (4), 285-292.
18. Kojder E., Zarzycka D.: Wizerunek zawodowy pielęgniarki i jego determinanty. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2014, 2 (47), 47-52.
Proszę zostaw odpowiedź