Cz. V.
Profilaktyka grypy
Grypa to jedno z największych globalnych zagrożeń dla populacji na świecie.
Pomimo wdrożenia wielu rozwiązań stanowi duże obciążenie ekonomiczne i zdrowotne w aspekcie zdrowia publicznego.
W celu zmniejszenia zachorowań w sezonie grypowym, ograniczenia przypadków przenikania wirusa ze zwierząt na ludzi oraz ogólne przygotowanie się na kolejne epidemie Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przygotowała strategię przeciwdziałania grypie na lata 2019 – 2030.
Aby miała ona sens wg wytycznych WHO każdy kraj powinien w odpowiedni sposób przygotować się na ewentualne pojawienie się pandemii grypy, przez opracowanie własnej strategii zgodnej z aktualną wiedzą medyczną, dostosowaną do systemu opieki zdrowotnej danego państwa.
Muszą być wspierane badania naukowe nad grypą, należy stworzyć i wdrożyć programy skutecznie redukujące liczbę zachorowań i zgonów ale również znaleźć takie rozwiązania, które zawierałyby ochronę osób z grup ryzyka. Trzeba realnie oszacować dla systemu opieki zdrowotnej koszty związane z grypą i jej powikłaniami, a przede wszystkim wspierać działania profilaktyczne.
Mówiąc o profilaktyce grypy nie należy zapominać o podstawowych zasadach higieny:
- częste mycie rąk,
- używanie jednorazowych chusteczek,
- zasłanianie chusteczką ust podczas kichania, kaszlu. Będą to także
- spacery na świeżym powietrzu,
- unikanie skupisk ludzi,
- ubiór stosowny do pogody,
- racjonalne odżywianie.
Najważniejszym działaniem profilaktycznym są jednak szczepienia ochronne.
Szczepionki przeciwko grypie, aby były skuteczne muszą być corocznie modyfikowane zgodnie z danymi epidemiologicznymi. Związane to jest z izolacją poszczególnego szczepu wirusa w danym sezonie grypowym. Ich skład zalecany jest przez WHO oddzielnie dla półkuli północnej i południowej. W Polsce szczepienie przeciw grypie należy do szczepień nieobowiązkowych, płatnych, zalecanych w grupach ryzyka.
Od 2018 roku Ministerstwo Zdrowia refunduje szczepienia przeciwko grypie osobom powyżej 65 roku życia. Szczepionka może być podawana w całym sezonie grypowym jednak najkorzystniejsze jest zastosowanie jej przed okresem epidemiologicznym (wrzesień/październik).
W Polsce szczyt zachorowań odnotowuje się między styczniem a marcem, dopuszcza się, więc późniejsze zaszczepienie. Odporność poszczepienna nabywana jest po ok. 14 dniach od zaszczepienia i utrzymuje się do 12 miesięcy.
Według strategii WHO szczepieniom powinny poddać się osoby po 60 roku życia, ciężarne, pracownicy ochrony zdrowia, czy instytucji publicznych, pracujące z osobami starszymi, opiekujące się dziećmi, osoby przewlekle chore, dzieci od 6 m.ż. do 5 roku życia, młodzież.
Wskazane jest również zaproponowanie szczepienia każdej osobie chcącej zmniejszyć ryzyko zachorowania na grypę.
Nowością w Polsce w sezonie epidemiologicznym 2019/2020 było wprowadzenie w formie aerozolu donosowej, czterowalentnej, atenuowanej szczepionki przeciw grypie Fluenz Tetra, skierowanej głównie do dzieci ze względu na łatwość jej podania.
Szczepionki trójwalentne zawierają dwa podtypy wirusa grypy typu A i jedną linię wirusa grypy typu B.
Szczepionki czterowalentne natomiast mają w swoim składzie dwa podtypy wirusa grypy typu A i dwie linie wirusa grypy typu B.
Liczba dawek szczepionki przeciw grypie u dzieci uzależniona jest od wieku dziecka w momencie podania pierwszej dawki i historii szczepień.
U dorosłych natomiast, jest to jedna dawka podana domięśniowo lub podskórnie w zależności od preparatu i zaleceń producenta.
Przeciwwskazaniem do szczepień jest:
- uczulenie na białko jaja kurzego, ale dotyczy tylko osób, u których doszło do uogólnionej reakcji anafilaktycznej,
- uczulenie na inne składniki preparatu,
- ostra infekcja przebiegająca z gorączką,
- zaostrzenie choroby przewlekłej.
Szczepionki przeciw grypie na ogół są dobrze tolerowane przez pacjentów.
Niepożądane odczyny poszczepienne obejmują reakcje miejscowe, takie jak:
- zaczerwienienie w miejscu podania,
- bolesność, czy
- obrzęk.
Do objawów ogólnych zaliczamy:
- bóle głowy,
- gorączka,
- bóle kostno-stawowe,
- rzadko reakcja anafilaktyczna.
W Polsce, pomimo ogólnej dostępności do szczepień przeciwko grypie, organizowaniu przez poszczególne województwa darmowych programów skierowanych dla grup ryzyka, akcji informacyjnych, wyszczepialność jest zatrważająco niska.
Nasz kraj pod tym względem plasuje się na przedostatnim miejscu w Europie. Wiąże się to z niską wiedzą społeczeństwa na temat grypy i jej powikłań.
W Stanach Zjednoczonych przeciw grypie szczepi się powyżej 70% kadry medycznej, kiedy w Polsce wskaźnik ten wynosi ok 6%.
Związane jest to nie z brakiem edukacji na ten temat, ale podważaniem skuteczności działania szczepionki, mylnym przekonaniem o wzroście zachorowań na grypę po zaszczepieniu oraz brakiem czasu na poddanie się iniekcji.
Małgorzata Klejny
Mgr pielęgniarstwa
Spec. Pielęgniarstwa rodzinnego
Z pracy magisterskiej nadesłanej do SPC wybrała Joanna Lewoniewska.
Wkrótce kolejna część publikacji.
Źródła:
Szczeklik; Interna; Medycyna Praktyczna, Kraków 2015; XI – 2301-2307, 2404-2405
WHO; Global Influenza Strategy 2019 – 2030, Prevention control and preparedness WHO 2019
Goździcka-Józefiak A.(red.n.); Wirusologia; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019; str. 82-89; 245-248; 257-263; 267-276
Heczko P. B., Wróblewska M., Pietrzyk A.; Mikrobiologia Lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL., Warszawa 2014; str. 314-319
Grypa A.D. 2017, czyli co lekarz POZ powinien wiedzieć; Terapia, 9/2017,18-25
Szczeklik; Interna; Medycyna Praktyczna, Kraków 2015; XI – 2301-2307, 2404-2405
WHO; Global Influenza Strategy 2019 – 2030, Prevention control and preparedness WHO 2019
Goździcka-Józefiak A.(red.n.); Wirusologia; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019; str. 82-89; 245-248; 257-263; 267-276
Heczko P. B., Wróblewska M., Pietrzyk A.; Mikrobiologia Lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL., Warszawa 2014; str. 314-319
Grypa A.D. 2017, czyli co lekarz POZ powinien wiedzieć; Terapia, 9/2017
Proszę zostaw odpowiedź