TRANSGRANICZNA POMOC LEKOWA PROWADZONA PRZEZ ORGANIZACJE HUMANITARNE W ŚWIETLE PRAWA POLSKIEGO

Niezależność, bezstronność, neutralność i humanitaryzm 

– zasady Dobrego Świadczenia Pomocy Humanitarnej wg European Consensus on Humanitarian Aid

Link do cz. I

Link do cz. II  

CZ. III

WYMAGANIA CERTYFIKACYJNE WHO 

DLA EMERGENCY MEDICAL TEAM

Techniczne wymagania dla medycznego zespołu ratunkowego typu  EMT1

Techniczne wymagania dla zespołu EMT1 zawarte zostały w Tabeli 2. Dla dodatkowych zespołów wyspecjalizowanych normy techniczne będą się różnić w zależności od typu specjalności. Jednakże muszą one być adaptowane stosowanie do kontekstu, specjaliści powinni mieć szerokie doświadczenie, a oferowane usługi powinny być dostosowane do jasno określonych potrzeb.

Tabela 2. Minimalne standardy techniczne dla EMT typu 1

Zagadnienie medyczne	Działania
Ocena poszkodowanych i triage	Wstępne badanie i segregacja poszkodowanych
Resuscytacja	Podstawowa pierwsza pomoc i ratowanie życia
Stabilizacja pacjenta i skierowanie na konsultację	Podstawowa stabilizacja i skierowanie na konsultację
Zabiegi ambulatoryjne	Wstępne opatrzenie rany
Traumatologia	Podstawowe zaopatrzenie złamania
Anestezja	Znieczulenie ogólne nie jest przeprowadzane
Chirurgia	Nie jest przeprowadzana
Intensywna terapia	Nie jest przeprowadzana
Choroby zakaźne	Podstawowa opieka ambulatoryjna
Położnictwo	Podstawowa opieka położnicza w nagłych wypadkach
Pediatria	Podstawowa ambulatoryjna opieka pediatryczna w przypadku zranień i chorób endemicznych
Choroby przewlekłe	Podstawowa ambulatoryjna opieka dla chorób chronicznych przy małym pogorszeniu
Rehabilitacja	Usługi ambulatoryjne lub mobilne świadczone lub przekazywane dalej
Laboratorium i transfuzja krwi	Podstawowe testy szybkiego wykrywania, bez transfuzji krwi
Zaopatrzenie w środki apteczne i leki	Ambulatoryjne podawanie leków w ramach leczenia, dla zdeklarowanej przez Zespół Ratowniczy wydajności przez 2 tygodnie, zgodnie z listą najistotniejszych leków WHO lub równoważną, leki przeciwtężcowe.
Radiologia	Nie jest wykonywana diagnostyka obrazowa
Sterylizacja	Podstawowy autoklaw parowy lub sprzęt jednorazowy
Logistyka	Samowystarczalny zespół +/- samodzielne oddziały ambulatoryjne, jeśli są
Wielkość Zespołu Ratowniczego	Personel: Przynajmniej 3 lekarzy przeszkolonych do opieki nad pacjentem w stanie zagrożenia życia wraz z z pomocniczymi pielęgniarkami, pracownikami paramedycznymi i personelem logistycznym. Personel musi posiadać umiejętności w zakresie opieki w nagłych wypadkach i urazach, opieki zdrowotnej matki i dziecka oraz znajomość chorób endemicznych.
Wydajność Zespołu Ratunkowego	100+ konsultacji ambulatoryjnych/dzień przez 2 tygodnie
Możliwości ambulatoryjne (jeśli zapewniane przez Zespół Ratunkowy)	Jeśli jest ruchome ambulatorium: szybko instalowane czasowe ambulatorium dla potrzeb działań danego Zespołu, ewentualnie ambulatorium mobilne

W zakresie omawianego tematu, ważna jest informacja, że oprócz zapasów leków na prowadzenie działań w ciągu 2 tygodni, konieczne jest zapewnienie profilaktyki przeciwtężcowej, co wiąże się z możliwością transportowania i przechowywania leków w warunkach chłodniczych.

Załącznik 1 do omawianego w tym rozdziale dokumentu jest ciekawym porównaniem wymagań, jakie są stawiane poszczególnym zespołom ratunkowym (EMT, European Civil Protecion Modules [pol. Europejskie Zespoły Ochrony Cywilnej], NATO [pol. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego], United Nations [pol. Organizacja Narodów Zjednoczonych] czy USAR [Miejskie Poszukiwania i Ratownictwo]) jednak nie jest to tematem niniejszego opracowania.

Załącznik 2 stanowi rozwinięcie i szczegółowe omówienie wymagań technicznych przedstawionych w Tablicy 2. Informacje w nim zawarte mają na celu podkreślenie konieczności właściwego przygotowania i zaopatrzenia EMT 1 w odpowiedni sprzęt, a w szczególności leki.

Dla ułatwienia wszystkie omawiane poniżej kategorie i wymagania dotyczyć będą tylko Zespołu Ratunkowego typu 1. 

Ocena wstępna i ocena stanu zdrowia poszkodowanego

Odnosi się ona do zdolności skutecznej oceny i zarządzania dużą liczbą pacjentów w krótkim czasie, tak, aby jak najefektywniej pomóc jak największej liczbie poszkodowanych.

EMT musi posiadać wytrenowany i doświadczony personel, który jest w stanie przeprowadzić segregację medyczną przy przytłaczającej ilości poszkodowanych. Obowiązkiem zespołu jest posiadanie i znajomość systemu segregacji, który wyłoni najcięższe i najpilniejsze przypadki.

Resuscytacja

EMT prowadzi podstawowe i zaawansowane czynności ratujące życie, włącznie z: wykonaniem przyrządowego udrożnienia dróg oddechowych, tamowaniem krwotoków (opatrunki hemostatyczne), prowadzeniem płynoterapii i opracowywaniem ran i złamań – wraz z prowadzeniem leczenia przeciwbólowego. Już na tym etapie wymagań wskazane jest posiadanie odpowiednich leków związanych z prowadzeniem resuscytacji, resuscytacji płynowej i leczenia przeciwbólowego.

Stabilizacja stanu poszkodowanego i skierowanie go do ośrodka o wyższej referencyjności.

EMT oprócz posiadania wyposażenia i umiejętności związanych z zabezpieczeniem i ustabilizowaniem stanu poważnie rannych pacjentów w warunkach poza szpitalnych, jest zobowiązany do utrzymywania skutecznej komunikacji z EMT2, EMT3 lub lokalnym ośrodkiem zdrowia by móc skierować tam zaopatrywanego pacjenta i uzgodnić drogę i środek transportu.

Leczenie ran

EMT rozpoczyna proces leczenia ran i skoncentrowany jest na szybkiej ocenie rany, dekontaminacji, zabezpieczeniu krwawienia i wykonaniu opatrunku. W kompetencjach zespołu jest rozpoczęcie antybiotykoterapii, jeśli jest potrzebna oraz wprowadzenie profilaktyki przeciwtężcowej, co wiąże się z posiadaniem przez zespół anatoksyny – leku, który musi być przewożony i przechowywany w warunkach chłodniczych – w ilościach wymaganych przez WHO. Jeśli przy zabezpieczaniu rany wykonywane są bardziej zaawansowane czynności (oczyszczenie rany, szycie), konieczne jest prowadzenie miejscowego znieczulenia. Pacjenci, których rany nie mogą być wystarczająco zabezpieczone przez EMT1, powinni zostać skierowani do ośrodków lepiej wyposażonych tak szybko jak to jest możliwe.

Ta część wymagań warunkuje posiadanie leków przeciwbólowych (najlepiej z każdego stopnia drabiny analgetycznej – czyli tych opioidowych także), środków znieczulenia miejscowego, zapasów anatoksyny przeciwtężcowej oraz szerokiej gamy antybiotyków.

Zabezpieczenie złamań

Zespół na podstawie badania przedmiotowego, w przypadku podejrzenia złamania, zobowiązany jest do wykonania zabezpieczenia złamania za pomocą podstawowych narzędzi (różne rodzaje szyn i unieruchomień), prowadzenia leczenia przeciwbólowego i skierowania pacjenta do EMT2.

Anestezja i chirurgia

Prowadzenie zabiegów chirurgicznych oraz wykonywanie znieczulenia ogólnego nie leży w kompetencjach zespołu, natomiast istnieje konieczność prowadzenia skutecznego leczenia bólu i wykonywania znieczuleń miejscowych w celu zabezpieczenia ran i złamań. Zespół ten nie jest także przystosowany do prowadzenia całodobowego monitorowania pacjentów w stanie krytycznym i nie posiada stanowisk intensywnej terapii.

Choroby zakaźne

EMT powinien mieć możliwość prowadzenia podstawowej diagnostyki (testy chemiczne lub płytkowe) i wdrażania opieki nad poszkodowanymi z chorobami zakaźnymi. W przypadku wykrycia chorób zakaźnych, mogących pojawić się jako konsekwencja nagłej katastrofy, zespół zobowiązany jest do wczesnego zaalarmowania odpowiednich jednostek ochrony zdrowia i wdrożenia procedur izolacji osób zainfekowanych. Sposób wykrywania i leczenia chorób zakaźnych przez EMT został opisany w oddzielnych standardach WHO.

Położnictwo

Zespół musi posiadać zdolność prowadzenia opieki nad ciężarną, kobietą w połogu i noworodkiem. Konieczne jest posiadanie odpowiedniego personelu (najlepiej położnej), sprzętu i umiejętności do odebrania porodu niepowikłanego, bliźniaczego i pośladkowego oraz prowadzenia resuscytacji noworodka i opieki neonatologicznej. W kompetencjach zespołu jest także leczenie infekcji, rzucawki, tamowanie krwotoków i leczenie powikłań związanych z okaleczeniami narządów rodnych.

Pediatria

EMT powinny być przygotowane do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom pediatrycznym. Szacuje się, że w krajach rozwijających się, gdzie pomoc najprawdopodobniej będzie najczęściej udzielana, blisko 50% populacji stanowią osoby poniżej 15 roku życia.

Zespół powinien być przygotowany do prowadzenia ambulatoryjnej opieki pediatrycznej związanej z zaopatrzeniem urazów i leczeniem chorób endemicznych charakterystycznych dla danego rejonu. Od personelu wymagane jest doświadczenie pracy z dziećmi, natomiast nie ma obowiązku, by w skład EMT wchodził pediatra. Ważnym jest, aby w ramach udzielanych świadczeń, szczególną uwagę poświęcić na rozpoznawanie i leczenie przypadków odry, malarii, niedożywienia, biegunki i odwodnienia.

Choroby przewlekłe

W kompetencjach zespołu jest leczenie zaostrzeń chorób przewlekłych, zagrażających życiu.

Zaplecze laboratoryjne, sterylizacja

By móc skutecznie diagnozować i leczyć poszkodowanych, zespół powinien mieć możliwość wykonywania podstawowych badań laboratoryjnych. Jest to możliwe dzięki dostępnej szerokiej gamie testów płytkowych, paskowych lub związanych z analizą kropli krwi. W kompetencjach EMT między innymi leży wykonanie płytkowych testów malarycznych i paskowych testów analizy moczu. Zespoły te z racji braku możliwości określania grupy krwi i prowadzenia próby krzyżowej, nie są zobligowane do posiadania zapasów krwi do transfuzji i czynności takich nie wykonują. W przypadku sterylizacji narzędzi, zespół powinien posiadać podstawowy autoklaw lub używać sprzętu jednorazowego.

Apteka i zaopatrzenie w leki

Wszystkie transportowane i używane przez EMT leki muszą spełniać wytyczne opisane w instrukcji WHO z 2010 roku „Guidelines for medicine donations”. Podstawowymi zasadami są: korzystanie z leków, które są co najmniej 6 miesięcy przed końcem daty ważności i są dopuszczone do obrotu w kraju pochodzenia, a także odpowiednich do rozpoznanego schorzenia i stopnia zapewnianej opieki. 

Korzystanie z leków z sugerowanej listy WHO, może obniżyć ryzyko stosowania nieodpowiednich medykamentów, wystąpienia problemów z ich odprawą na granicy lub innych problemów natury prawnej. Zespół transportujący leki musi planować swoje działania z wyprzedzeniem, żeby w trakcie prowadzenia akcji ratowniczej nie był zaskoczony przepisami prawa obowiązującymi w kraju docelowym. EMT musi być przygotowany na różnice w prawodawstwie i możliwość zakazu wjazdu do kraju docelowego ze względu na transportowanie substancji niedozwolonych lub objętych ścisłą kontrolą. 

Wszystkie używane i transportowane leki powinny być zgłoszone do odpowiedniego ministerstwa do spraw zdrowia. Dobrą praktyką jest korzystanie z leków, które powszechnie są używane przez lokalne jednostki ochrony zdrowia. Leki niespożytkowane powinny zostać przekazane, za zgodą lokalnych ośrodków zdrowia lub bezpiecznie przetransportowane z powrotem do kraju pochodzenia lub zutylizowane wg zasad opisanych w „Guidelines for the Safe Disposal of Unwanted Pharmaceuticals after Emergencias”.

Wymagania dotyczące zespołu jasno określają, że EMT powinien być zaopatrzony w ilość leków wystarczającą do prowadzenia działań ratowniczych obejmujących ok. 1400 osób (tj. 100 pacjentów dziennie przez okres 2 tygodni). 

Podczas sporządzania zapasów leków powinna być wzięta pod uwagę możliwość prowadzenia leczenia zarówno drogą doustną jak i parenteralną. Oprócz możliwości leczenia przeciwbólowego, prowadzenia antybiotykoterapii i leczenia stanów nagłych, zespół musi prowadzić profilaktykę przeciwtężcową. Wiąże się to z posiadaniem anatoksyny przeciwtężcowej, immunoglobyliny przeciwtężcowej. Wskazane jest także posiadanie antytoksyny błoniczej. Kupowanie i transport również objęte jest przepisami prawa polskiego.

Oprócz opisanych wyżej zagadnień medycznych, przygotowanie i wyposażenie zespołu powinno być tak dostosowane, aby EMT na miejscu zdarzenia był całkowicie niezależny od innych zespołów EMT, jak i miejscowych jednostek służby zdrowia w miejscu działania. Samowystarczalność związana jest z takimi zagadnieniami jak zaopatrzenie w wodę, elektryczność, żywność, schronienie, utylizowanie odpadów, sferą sanitarną, transportem i komunikacją. Wymagania w tych obszarach również zostały opisane w dalszej części załącznika do wytycznych WHO.

Wszystkie powyższe opisy wskazują, że przygotowanie EMT do działania jest zadaniem logistycznie co najmniej trudnym. Wskazano, że zespół powinien mieć możliwość nabywania, magazynowania i w odpowiednim momencie przetransportowania znacznych ilości leków i sprzętu na miejsce docelowe. 

Katarzyna Jackowiak

Kolejna część w następnej publikacji. 

Zapraszamy.

Literatura:

1. Norton I., Schreeb J., Aitken P., Herard P., Lajolo C., „Classification and minimum standards…”, Op.cit., s. 47-59.
2. Norton I., Schreeb J., Aitken P., Herard P., Lajolo C., „Classification and minimum standards…”, Op.cit., s. 60-83.
3. „Guidelines for Medicine Donations” – Wytyczne dla darczyńców leków. Zostały opracowane przez Światową Organizację Zdrowia we współpracy z głównymi międzynarodowymi agencjami zajmującymi się pomocą humanitarną już w 1999 r., i aktualizowane w 2010 r. – http://apps.who .int/iris/bitstream/handle/10665/44647/9789241501989_eng.pdf?sequence=1 (dostępne 20.04.18).
4.  „Guidelines for the Safe Disposal of Unwanted Pharmaceuticals after Emergencias” – Wytyczne dotyczące bezpiecznego usuwania niechcianych produktów farmaceutycznych w sytuacjach nagłych i po ich wystąpieniu. Wytyczne międzyagencyjne z udziałem WHO, 1999 – http://apps. who.int/medicinedocs/pdf/whozip51e/whozip51e.pdf (dostępne 27.04.18).

5.  Wytyczne dla darczyńców zasobów medycznych  

Guidelines for Medicine Donations – to następny dokument WHO, w którym wskazane są różne sposoby prowadzenia pomocy związane z dostarczaniem leków do krajów docelowych. Pomoc taka może odbywać się doraźnie np. podczas zaistnienia nagłej katastrofy lub przez wspieranie długotrwałe narodowego systemu zdrowia lub poszczególnych zakładów opieki zdrowotnej.

Niezależnie od wybranej formy wsparcia, darczyńca jest zobligowany do przestrzegania zasad opisanych omawianym dokumentem. Podstawę udzielanej pomocy stanowią 4 przywołane poniżej wytyczne. Tworzą one dobrą praktykę ofiarowywania i przekazywania leków na cele humanitarne:

• Wszelkie donacje powinny być celowe i odpowiadać realnym, zgłoszonym przez kraje przyjmujące potrzebom.
• Darowizny powinny być przekazywane z uszanowaniem próśb odbiorców, zgodnie z polityką rządu i uzgodnieniami administracyjnymi kraju otrzymującego pomoc.
• Między darczyńcą i odbiorcą powinna istnieć ścisła współpraca prowadząca do wypracowania i zaakceptowania programu udzielanej pomocy. Wszelkie darowizny powinny podlegać temu planowi.
• Wszelkie produkty przekazywane na udzielanie pomocy humanitarnej podlegają jednakowym standardom, co oznacza, że jeśli dany produkt nie jest akceptowany w kraju darczyńcy, nie może być dopuszczony do użytku w kraju odbiorcy.

Odpowiednio prowadzona i skoordynowana pomoc lekowa pozwala ratować życia i łagodzić cierpienie. Właściwe jej wykorzystanie może być strategiczną korzyścią dla danego kraju, doprowadzić do wsparcia czy przebudowy systemu zdrowotnego oraz zapewnić dostęp do wcześniej nieosiągalnych zasobów medycznych. Należycie użyta, będzie wsparciem dla budżetu kraju odbiorcy, co może wpłynąć na przesunięcie środków finansowych na realizację innych, niezbędnych programów.

Niestety „Wytyczne dla darczyńców” wymieniają wiele przykładów prowadzenia nieadekwatnej do potrzeb pomocy. Wskazują, że błędy te mogą wynikać z problemów z oszacowaniem zapotrzebowania (np. podczas nagłej katastrofy) lub nieznajomości procedur postępowania i wykorzystywanych środków w danym kraju. 

Kolejnym zgłaszanym problemem jest dostarczanie nieposortowanych i źle oznaczonych (w nieodpowiednim języku) leków, co może doprowadzić do braku zrozumienia, a w konsekwencji niewykorzystania ofiarowanej pomocy lub nieadekwatnego stosowania, co mogłoby zaszkodzić potencjalnym pacjentom. Leki zawsze powinny być oznaczone nazwą międzynarodową i posiadać ulotkę w języku angielskim oraz w języku obowiązującym w danym kraju. Niestety zdarzały się także sytuacje, kiedy na pomoc humanitarną były zbierane i przekazywane leki zwracane do aptek przez pacjentów lub próbki handlowe. Wprowadzenie do wykorzystania niepełnowartościowego leku, jest nie do zaakceptowania.

Kolejnym niechlubnym przykładem jest przekazywanie leków z krótkim terminem przydatności. Niewykorzystane leki po upływie terminu ważności odbiorca musi zniszczyć na własny koszt. 

Ważnym aspektem pomocy lekowej jest wpływ darowizn na rynkową wartość leku. Koszty obsługi – transport, podatki, cło, magazynowanie – mogą zawyżać cenę leku.  

Negatywnym wpływem darowizn środków medycznych może być także wyparcie z rynku lub ograniczenie dostępności tańszych zamienników, które będą niezbędne gdy program pomocowy się zakończy. 

Te i inne problemy doprowadziły do powstania wytycznych i wprowadzenia dobrej praktyki prowadzenia darowizn leków, tak by oferowana pomoc była celowa, adekwatna i służyła wsparciu krajowi odbiorcy.

5. Szczegółowe zasady prowadzenia pomocy humanitarnej związanej
z dostarczaniem leków

Wymagania dotyczące leków

Wybór darowanych leków powinien być ściśle powiązany z potrzebami zgłaszanymi przez kraj przyjmujący. W doborze substancji medycznych należy uwzględnić schemat leczenia danego schorzenia charakterystyczny dla kraju odbiorcy.

Ilość przekazywanej pomocy musi być zawsze uzgodniona między darczyńcą a odbiorcą. Możliwym wyjątkiem jest wystąpienie nagłej, niespodziewanej katastrofy. W sytuacji, gdy rząd, pogrążonego w kryzysie kraju, zgłasza potrzebę wezwania zewnętrznego wsparcia (np. EMT), można odstąpić od uzyskania wymaganej wcześniej zgody na wwóz leków do kraju odbiorcy pod warunkiem, że leki te znajdują się na rekomendowanej przez WHO liście leków niezbędnych lub stworzonej przez ONZ liście artykułów doraźnych, zalecanych do stosowania w nagłym zdarzeniu, a odbiorca zostanie odpowiednio i dokładnie o tym powiadomiony.

Ważną pozycją w tym temacie jest dokument „The Interagency Emergency Health Kit 2011”, traktujący o przygotowaniu pakietu ratunkowego, dzięki któremu można zapewnić opiekę medyczną dla 10 000 ludzi na okres 3 miesięcy.

Kolejną istotną cechą darowanych leków jest dopuszczenie ich do użytkowania zarówno w kraju darczyńcy jak i odbiorcy. W przypadku braku możliwości sprawdzenia dopuszczenia do obrotu danej substancji, należy przyjąć, jako wyznacznik, wcześniej wspominany dokument „Model Lists of Essential Medicines”, z wyjątkiem, gdy wyraźnie wyrażono wobec danej substancji sprzeciw, odbiorca również musi być odpowiednio wcześniej powiadomiony.

Przekazywane leki powinny być jak najbardziej zbliżone dawką, stężeniem, siłą działania, drogą podania i formą do leków zwykle używanych w kraju odbiorcy. Ponadto każda substancja medyczna musi spełniać standardy jakości obu państw. Dokładnie można o tym przeczytać w dokumencie WHO „Certification Sheme on the Quality of Pharmaceutical Products Moving in International Commerce”. Leki przeznaczone na pomoc humanitarną, w momencie dostarczenia do odbiorcy nie mogą mieć krótszej daty przydatności niż 1 rok.

Wymagania dotyczące opakowań i etykiet

Każdy z leków musi być oznakowany w języku angielskim, powinien posiadać ulotkę w języku kraju odbiorcy, a na etykiecie zawsze muszą znaleźć się informacje:

• międzynarodowa nazwa leku, 
• numer seryjny, 
• rodzaj leku, 
• dawkowanie, 
• nazwa producenta, 
• kraj pochodzenia, 
• ilość leku w opakowaniu, 
• data ważności
• warunki przechowywania.

Transport leków obowiązkowo powinien odbywać się w dopuszczalnych dla leków warunkach. Do przygotowanego transportu i przewozu leków załącza się szczegółowy wykaz leków z określeniem zawartości.

Pozostałe wytyczne traktują o warunkach współpracy, ponoszenia kosztów magazynowania, planowania dalszych działań i konieczności ewaluacji na zakończenie programu wsparcia/donacji leków.

Należy zaznaczyć, że dokument ten kładzie bardzo duży nacisk na ponoszenie odpowiedzialności nie tylko za udzielanie pomocy, ale także za przyjmowanie jej. Zaznaczono, że istotna jest współpraca zarówno miedzy dawcami i biorcami, ale i pomiędzy organizacjami tej pomocy udzielającymi. Aby tę współpracę ułatwić i zacieśnić z inicjatywy WHO stworzony został Global Health Cluster (GHC – pol. Globalny Klaster Zdrowia) zrzeszający ponad 35 międzynarodowych organizacji humanitarnych.

6. Listy leków niezbędnych wg WHO

„WHO Model Lists of Essential Medicines” i „WHO model list of Essential Medicinses for Children” są to dokumenty, które rekomendują niezbędne minimum w zakresie posiadanych substancji medycznych potrzebnych do prowadzenia działań ratowniczych i humanitarnych. Listy te zawierają spis leków koniecznych w podstawowym systemie ochrony zdrowia. Wyboru substancji dokonano na podstawie kryterium skuteczności, bezpieczeństwa i kosztów. 

W dokumencie wyróżniono wiele grup leków, na potrzeby pracy przytoczono tylko kilkanaście z nich:

• leki znieczulające (w tym leki sedujące),
• leki przeciwbólowe i do opieki paliatywnej:

• niesteroidowe leki przeciwbólowe,
• narkotyczne leki przeciwbólowe,
• leki łagodzące najczęstsze objawy w opiece paliatywnej,

• leki przeciwalergiczne i stosowane w anafilaksji,
• odtrutki i inne specyficzne leki stosowane przy zatruciach,
• leki przeciwdrgawkowe,
• leki przeciwzakaźne,
• antybiotyki,
• leki przeciwtrądowe,
• leki przeciwgruźlicze,
• leki przeciwgrzybicze
• leki przeciwwirusowe, w tym profilaktyka poekspozycyjna,
• leki przeciwmalaryczne,
• leki immunosupresyjne,
• cytostatyki,
• hormony,
• leki przeciwparkinsonowskie,
• leki wpływające na krew (w tym na krzepliwość)
• leki krążeniowe:
  • leki antyarytmiczne,
  • leki hipotensyjne,
  • leki stosowane w niewydolności serca,
• leki deramtologiczne
• leki przeciwzapalne,
• diuretyki,
• leki układu pokarmowego,

• leki przeciwwymiotne,
• szczepionki,
• miorelaksanty,
• leki psychotropowe,
• inne.

Na podstawie wytycznych dla zespołów ratunkowych „Classification and minimum standards for foreign medical teams in sudden onset disaster”, wytycznych dla darczyńców “Guidelines for Medicine Donations” oraz dwóch wykazów “WHO Model Lists of Essential Medicines” i “WHO Model Lists of Essential Medicines for Children” Fundacja Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej stworzyła własną listę leków potrzebnych do działań zespołu ratunkowego. Lista ta uwzględnia wszelkie środki potrzebne do realizowania wyżej opisanych celów. Jak można zauważyć (Tabela 3) w zapotrzebowaniu dla EMT PCPM znalazły się leki, które muszą być przewożone i magazynowane w warunkach chłodniczych oraz narkotyczne leki przeciwbólowe – te grupy leków są najbardziej problematyczne pod kątem zakupu, magazynowania i uzyskania zgód na transport poza granicę kraju.

Tabela 3. Projekt zapotrzebowania EMT PCPM na leki, stan na 2016 r.

		Item	Unit	Required amount	EMT requirement
IAKT basic	malaria	artemether + lumefantrine, tablets 20 mg + 120 mg	tablet	6120	8568
IAKT basic	malaria	lancet for blood sampling (sterile)	unit	1000	1400
IAKT basic	malaria	quinine sulfate, tablets 300 mg	tablet	2000	2800
IAKT basic	malaria	rapid diagnostic tests	unit	800	1120
IAKT basic	malaria	safety box for used lancets, 5 litres	unit	2	2.8
IAHK Supp	Anaesthetics	ketamine, injection 50 mg/ml	10 ml/vial	25	4
IAHK Supp	Anaesthetics	lidocaine, injection 1%1	20 ml/vial	50	7
IAHK Supp	Analgesics	morphine, injection 10 mg/ml3	1 ml/ ampoule	50	7
IAHK basic	Analgesics	ibuprofen, scored tablets 400 mg	tablet	2000	2800
IAHK basic	Analgesics	paracetamol, tablets 100 mg2	tablet	1000	1400
IAHK basic	Analgesics	paracetamol, tablets 500 mg	tablet	2000	2800
IAHK Supp	Anti-allergics	hydrocortisone, powder for injection 100 mg	vial	50	7
IAHK Supp	Anti-allergics	prednisolone, tablets 5 mg	tablet	100	14
IAHK Supp	Anticonvulsants/antiepileptics	diazepam, injection 5 mg/ml	2 ml/ampoule	200	28
IAHK Supp	Anticonvulsants/antiepileptics	magnesium sulfate, injection 500 mg/ml	10 ml/ampoule	40	6
IAHK Supp	Anticonvulsants/antiepileptics	phenobarbital, tablets 50 mg5 tablet	tablet	1000	140
IAHK Supp	Antidotes	calcium gluconate, injection 100 mg/ml6	10 ml/ampoule	10	2
IAHK Supp	Antidotes	naloxone, injection 0.4 mg/ml7	1 ml/ampoule	10	2
IAHK Supp	Anti-infective medicines	benzathine benzylpenicillin, injection 2.4 million IU/vial (long-acting penicillin)	vial	50	7
IAHK Supp	Anti-infective medicines	benzylpenicillin, injection 5 million IU/vial8	vial	250	35
IAHK Supp	Anti-infective medicines	ceftriaxone, injection 1 g	vial	800	112
IAHK Supp	Anti-infective medicines	clotrimazole, pessary 500 mg	pessary	100	14
IAHK Supp	Anti-infective medicines	cloxacillin, capsules 250 mg	capsule	2000	280
IAHK Supp	Anti-infective medicines	doxycycline, tablets 100 mg	tablet	3000	420
IAHK Supp	Anti-infective medicines	metronidazole, tablets 500 mg	tablet	2000	280
IAHK Supp	Anti-infective medicines	miconazole, muco-adhesive tablets 10 mg1	tablet	350	49
IAHK Supp	Anti-infective medicines	procaine benzylpenicillin, injection 3–4 million IU/vial2	vial	200	28
IAHK basic	Anti-infective medicines	albendazole, chewable tablets 400 mg	tablet	200	280
IAHK basic	Anti-infective medicines	amoxicillin, tablets 250 mg2 (in Poland 625mg minimum)	tablet	1200	1680
IAHK Supp	Cardiovascular medicines	atenolol, tablets 50 mg	tablet	1000	140
IAHK Supp	Cardiovascular medicines	hydralazine, powder for injection 20 mg3	ampoule	20	3
IAHK Supp	Cardiovascular medicines	methyldopa, tablets 250 mg4	tablet	1000	140
IAHK Supp	Dermatological medicines	silver sulfadiazine, cream 1%	tube, 50g	30	5
IAHK basic	Dermatological medicines	benzyl benzoate, lotion 25%3	bottle, 1 litre	1	2
IAHK basic	Dermatological medicines	miconazole, cream 2%	30 g	20	28
IAHK basic	Dermatological medicines	polyvidone iodine, solution 10% (equivalent to 1% available iodine)	bottle, 200 ml	12	17
IAHK basic	Dermatological medicines	tetracycline, eye ointment 1%	tube, 5 g	50	70
IAHK Supp	Disinfectants and antiseptics	sodium dichloroisocyanurate (NaDCC), tablets 1.67 g5	tablet	1200	168
IAHK basic	Disinfectants and antiseptics	chlorhexidine gluconate, solution 5%4	bottle, 1 litre	1	1.4
IAHK Supp	Diuretics	furosemide, injection 10 mg/ml	2 ml/ampoule	20	3
IAHK Supp	Diuretics	hydrochlorothiazide, tablets 25 mg	tablet	200	28
IAHK Supp	Gastrointestinal medicines	atropine, injection 1 mg/ml	1 ml/ampoule	50	7
IAHK Supp	Gastrointestinal medicines	promethazine, tablets 25 mg	tablet	500	70
IAHK basic	Gastrointestinal medicines	aluminium hydroxide + magnesium hydroxide, tablets 400 mg + 400 mg1	tablet	1000	1400
IAHK Supp	Medicines affecting the blood	folic acid, tablets 5 mg	tablet	1000	140
IAHK basic	Medicines affecting the blood	ferrous sulfate + folic acid, tablets 200 mg + 0.4 mg	tablet	2000	2800
IAHK Supp	Oxytocics	misoprostol, tablets 200 micrograms1	tablet	60	9
IAHK Supp	Oxytocics	oxytocin, injection 10 IU/ml2	1 ml/ampoule	200	28
IAHK Supp	Psychotherapeutic medicines	mitriptyline, tablets 25 mg	tablet	4000	560
IAHK Supp	Psychotherapeutic medicines	biperiden, tablets 2 mg	tablet	400	56
IAHK Supp	Psychotherapeutic medicines	diazepam, tablets 5 mg	tablet	240	34
IAHK Supp	Psychotherapeutic medicines	haloperidol, injection 5 mg/ml	1 ml/ampoule	20	3
IAHK Supp	Psychotherapeutic medicines	haloperidol, tablets 5 mg	tablet	1300	182
IAHK Supp	Respiratory tract, medicines acting on	epinephrine (adrenaline), injection 1 mg/ml	1 ml/ampoule	50	7
IAHK Supp	Respiratory tract, medicines acting on	salbutamol, inhaler 0.1 mg/dose3	unit	50	7
IAHK Supp	Solutions correcting water, electrolyte and acid-base disturbances4	compound solution of sodium lactate (Ringer’s lactate), injection solution, with IV-giving set and needle	500 ml bag	200	28
IAHK Supp	Solutions correcting water, electrolyte and acid-base disturbances4	glucose 5%, injection solution, with IV-giving set and needle5	500 ml bag	100	14
IAHK Supp	Solutions correcting water, electrolyte and acid-base disturbances4	glucose 50%, injection solution (hypertonic)	50 ml/vial	20	3
IAHK Supp	Solutions correcting water, electrolyte and acid-base disturbances4	water for injection	10 ml/plastic vial	2000	280
IAHK basic	Solutions correcting water, electrolyte and acid-base disturbances4	ORS (oral rehydration salts)	sachet for 1 litre	200	280
IAHK Supp	Vitamins	ascorbic acid, tablets 250 mg	tablet	4000	560
IAHK Supp	Vitamins	retinol (vitamin A), capsules 200 000 IU	capsule	4000	560
IAHK basic	Vitamins	zinc sulfate, dispersible tablets 20 mg6	tablet	1000	1400