Świadomość pielęgniarek na temat zapisów prawnych dotyczących praktyki pielęgniarskiej i odpowiedzialności zawodowej.

Zawód pielęgniarki należy do grupy specjalistów do spraw zdrowia i jest zawodem samodzielnym, co oznacza, że pielęgniarki mogą same podejmować decyzje w zakresie swojej dziedziny opieki nad pacjentem jaką jest pielęgniarstwo.

Rozpoczynamy cykl publikacji wybranych fragmentów z nadesłanej pracy magisterskiej. Prosimy o zwrócenie uwagi na fakt, iż od czasu pisania pracy nastąpiło wiele zmian w zapisach ustaw. Pragniemy Państwu przybliżyć temat dotyczący kwestii prawnych naszego zawodu oraz wskazać problem niewielkiej świadomości środowiska w tych kwestiach.

Serdecznie zapraszamy.

Cz. I

We współczesnym świecie stawia to przed osobami wykonującymi ten zawód szereg praw, ale także i obowiązków z których muszą się wywiązać. Zawód pielęgniarki należy również do tzw. zawodów regulowanych, co oznacza, że by móc go wykonywać należy spełnić określone warunki, które są określone w zapisach prawnych. 

Zadania wykonywane przez pielęgniarki są określone przez wiele zapisów prawnych, które określają podstawy prawne wykonywania tego zawodu.

Na przestrzeni czasu wraz ze wzrostem wiedzy, umiejętności a przede wszystkim świadomości medycznej zmieniały się a także przybywało ich dając coraz szersze możliwości osobom wykonującym ten zawód. 

Niestety często się zdarzają sytuacje, w których pielęgniarki świadomie lub nieświadomie przekraczają swoje uprawnienia lub je zaniedbują z różnych pobudek. 

Zapisy prawne mówiące o kompetencjach pielęgniarek i ich odpowiedzialności zawodowej 

Pielęgniarstwo określa się jako zawód o charakterze opiekuńczym. Może być uprawiany tylko przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach, które spełniają określone warunki prawne. Pielęgniarką zatem, jest osoba, która posiada dyplom ukończenia szkoły pielęgniarskiej i posiada aktualne prawo wykonywania zawodu. Poza tym musi być czynna zawodowo. Każda osoba wykonująca tę profesję musi pracować na wysokim poziomie, dbając o dobro swoich pacjentów jako biorców opieki. 

Akty prawne, które mówią o wykonywanie zawodu pielęgniarki, kompetencjach zawodowych, zdobywaniu kwalifikacji i odpowiedzialności zawodowej to przede wszystkim (prosimy zwrócić uwagę, że w niektórych aktach prawnych nastąpiły zmiany – red.): 

1. Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej z późniejszymi zmianami (15.07.2011 – red.)

2. Ustawa z dnia 1 lipca 2011 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych 

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 listopada 2007 roku w sprawie rodzaju i świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, udzielanych przez pielęgniarkę albo położna samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego 

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 października 2013 roku w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych 

5. Dodatkowo Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2003 roku.

Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej z późniejszymi zmianami. (15.07.2011 – red.)

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej jest najważniejszym zapisem prawnym, który mówi o zasadach i warunkach wykonywania tych zawodów. 

Osobie posiadającej prawo wykonywania zawodu przysługuje prawo posługiwania się tytułem zawodowym „pielęgniarka” albo „pielęgniarz”, „położna” albo „położny”. Tytuły, o  których mowa, podlegają ochronie prawnej. (red.)

Ustawa określa zasady wykonywania zawodu, do których należy udzielanie usług zdrowotnych a szczególnie: 

 Rozpoznawanie potrzeb i warunków zdrowotnych pacjenta 

 Ustalanie problemów pielęgnacyjnych pacjenta 

 Planowanie i wykonywanie opieki pielęgnacyjnej 

 Udzielanie samodzielnych świadczeń określonych odrębnymi przepisami 

 Realizacja zleceń lekarskich 

 Edukacja zdrowotna 

 Orzekanie o zakresie i rodzaju świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych 

 Nauczanie zawodu pielęgniarki/położnej 

 Prowadzenie badań naukowych 

 Kierowanie zespołami pielęgniarskimi 

 Pełnienie funkcji administracyjnych w podmiotach związanych z ochroną zdrowia 

 Pełnienie służby w wojsku, więziennictwie 

 Praca w domach pomocy społecznej, żłobkach, szkołach, przedszkolach 

 Praca na rzecz samorządu pielęgniarek i położnych 

 Praca na rzecz związku zawodowego pielęgniarek 

Zawód pielęgniarki może wykonywać tylko osoba posiadająca Prawo wykonywania zawodu wydane przez odpowiednią Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych.

Należy wykonywać go z odpowiednią starannością, zgodnie z prawem i zasadami etyki zawodowej w oparciu o aktualną wiedzę medyczną. 

Pielęgniarka wykonując swoją pracę podlega ochronie przysługującej funkcjonariuszowi publicznemu. 

Pielęgniarka ma obowiązek udzielania pomocy pacjentowi zgodnie ze swoimi kwalifikacjami. Ma również prawo odmówić wykonania zlecenia lekarskiego, które uzna za błędne lub jest niezgodne z jej moralnością. W takim przypadku ma obowiązek przedstawić na piśmie swojemu przełożonemu lub zlecającemu powód odmowy i poinformować o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego. Jednocześnie musi poinformować o możliwości uzyskania danego świadczenia u innej pielęgniarki. 

Pielęgniarka ma prawo do wglądu do dokumentacji medycznej pacjenta a także do uzyskania wszelkich informacji z nim związanych od lekarza i innych członków zespołu terapeutycznego. Wykonuje tylko zlecenia lekarskie przedstawione na piśmie, chyba ze są wydane w trakcie stanu zagrożenia życia – taka sytuacja dopuszcza ustne zlecenie. Pielęgniarka w razie wątpliwości ma prawo domagać się uzasadnienia zlecenia. 

Pielęgniarki samodzielnie orzekają o rodzaju i zakresie opieki opiekuńczo – pielęgnacyjnej.

Mają również obowiązek udzielać pacjentowi i wskazanym przez niegoosobom informacji na temat praw pacjenta, stanie zdrowia w zakresie sprawowania opieki pielęgniarskiej i innych informacji niezbędnych do kontynuacji pielęgnacji po zakończeniu formalnej opieki.

Rafał Runo

mgr pielęgniarstwa

Z pracy magisterskiej nadesłanej do Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe wybrała 

Joanna Lewoniewska

Źródła:

Ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej z późniejszymi zmianami