Poprzednie części :
Warunki pracy, oczekiwania społeczne w stosunku do pracowników ochrony zdrowia są bardzo wysokie. One także stwarzają dodatkowe czynniki stresujące. Przy braku wsparcia ze strony pracodawcy, atmosfera panująca w oddziale, konflikty i nieporozumienia, niekiedy mobbing, doprowadzają do odczuwania nasilonych reakcji emocjonalnych, co ma znaczący wpływ na motywację i zaangażowanie w pracę.
Cz. III
Specyfika pracy pielęgniarki
Zawód pielęgniarki wiąże się z obecnością wielu czynników ryzyka w środowisku pracy, które powodują narażenie zdrowia i życia pracownika oraz zagrożenia dla innych osób, pacjentów. Należą do nich:
• czynniki technologiczne – substancje toksyczne, czynniki fizyczne, bakterie, niebezpieczne substancje,
• czynniki organizacyjne – zła organizacja pracy, brak współpracy i komunikacji interpersonalnej, nadzoru i kontroli,
• czynniki osobowe, ze strony pracownika – zmęczenie, brak skupienia, pospiech, zaniedbania
Zadania pielęgniarskie odnoszą się do realizacji procesu pielęgnowania i wykonywania zaplanowanych działań, które mają na celu, jak najszybszą poprawę stanu zdrowia. Na jakość pracy ma wpływ przede wszystkim dobra organizacja stanowiska pracy.
W zapisie Ustawy o Zawodach Pielęgniarki i Położnej, z dnia 15 lipca 2011 roku, odczytać można, że pielęgniarstwo jest samodzielnym zawodem medycznym. Pielęgniarka realizuje określone zapisem ustawy, zadania, funkcje i role zawodowe. W dzisiejszych czasach także role zawodowe pielęgniarki ulegają zmianom, z uwagi na coraz większe znaczenie samego pielęgniarstwa, jak również stale poszerzające się kompetencje zawodowe. Do podstawowych funkcji zawodowych należą:
• promowania zdrowia,
• profilaktyczna,
• wychowawcza,
• opiekuńcza,
• terapeutyczna,
• rehabilitacyjna.
Stres
Każda praca zawodowa może być źródłem ogromnej satysfakcji i zadowolenia. Także osoba, która wybiera zawód pielęgniarki tak myśli o swojej przyszłej pracy. Motywacja, chęć niesienia pomocy, w pierwszym okresie jest ważna, potem mogą pojawić się problemy, bo także ten zawód jest obarczony wysokim ryzykiem wypalenia zawodowego, choćby na skutek zmęczenia, czy chronicznego stresu. Każdy człowiek nieraz doświadcza przykrości, które nasilają stres. Jednak w grupie zawodów wysokiego ryzyka wypalenia zawodowego znajduje się zawód pielęgniarki. Rozczarowania pracą zmianową, oczekiwaniami przełożonych, cierpienia pacjentów, często nadmiar zadań, mają wpływ na jakość pracy. Szybko wówczas pojawia się zanik empatii, brak motywacji do podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Stres | Wypalenie zawodowe |
| ma wpływ na poziom zaangażowania i aktywności | charakter defensywny, wzrost zaangażowania i aktywności |
| nasilenie reakcji emocjonalnych | wypalenie emocjonalne |
| zaburzenia funkcjonalne | zaburzenia sfery emocjonalnej |
| wyczerpanie fizyczne | wyczerpanie motywacyjno – dążeniowe |
| dezintegracja | demoralizacja |
| spadek sił i energii | spadek ideałów i pragnień |
| jednostka czuje się ponaglana do działania, zwiększenia aktywności | poczucie bezradności i beznadziejności |
| reakcje, w postaci paniki, lęku, fobii | wzmożona podejrzliwość, depersonalizacja, wyobcowanie |
| ma wpływ na stan zdrowia, może spowodować zgon | brak sensu, życia, choroba, zgon |
Źródło: Kędra E., Sanak K., Stres i wypalenie zawodowe w pracy pielęgniarek [w:] Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2013; 3(2), s. 127
Stres jest pojęciem definiowanym przez wiele nauk. Jest analizowany przez psychologów, psychiatrów, socjologów, pedagogów szkolnych i innych specjalistów. Niektórzy badacze uważają, że filozofia stresu zrodziła się w epoce wojen światowych i zimnej wojny. Obawa o życie, lęk przed utratą zdrowia, bliskich, separacją i poczuciem krzywdy, to były pierwsze odczytywane czynniki ryzyka stresu. Robert Burton, w 1624 roku, podkreślał rolę stresu jako jednego z najważniejszych czynników zaburzeń zdrowia.
Zawód pielęgniarki związany z ratowaniem zdrowia i życia człowieka jest pod stałą presją. Jej wpływ na stan emocjonalny jest bardzo silny. Podejmowanie działań, w zawodzie pielęgniarskim, wymaga stałej koncentracji i dyspozycji psychofizycznej, o każdej porze dnia i nocy. Pielęgniarka ma zapewnić poczucie bezpieczeństwa choremu, a jednocześnie realizować wysokiej jakości proces pielęgnowania. Warunki pracy, oczekiwania społeczne w stosunku do pracowników ochrony zdrowia są bardzo wysokie. One także stwarzają dodatkowe czynniki stresujące. Przy braku wsparcia ze strony pracodawcy, atmosfera panująca w oddziale, konflikty i nieporozumienia, niekiedy mobbing, doprowadzają do odczuwania nasilonych reakcji emocjonalnych, co ma znaczący wpływ na motywację i zaangażowanie w pracę. Termin „stres” określa stan wynikający z doświadczenia, wcześniejszej reakcji na podobne sytuacje. W sytuacjach normalności, stres jest pozytywną siłą, często motywuje do działania. Jednak, gdy jego nasilenie jest zbyt wysokie, albo przez długi okres, zwykle staje się zagrożeniem dla zdrowia. Może przejawiać się jako dokuczliwe, fizyczne i emocjonalne napięcie, które zaburza funkcjonowanie intelektualne. Przewlekły stres zwykle prowadzi do poważnych zaburzeń w stanie zdrowia.
W środowisku zawodowym pielęgniarka jest osobą, od której oczekuje się zrozumienia, wsparcia i profesjonalnej pomocy medycznej. Zbyt duże osobiste zaangażowanie emocjonalne w relacje z pacjentem, nadwrażliwość, może generować lęki i obawy, a to może doprowadzić do wyczerpania i przewlekłego stresu.
Pielęgniarka to ważny pracownik na rynku usług medycznych. Podmiotem jej działań są osoby zdrowe oraz chore, niepełnosprawne, dzieci i dorośli. Istnieje wiele czynników ryzyka w przypadku takiego zawodu.
Badania Lazarusa, dotyczące stresu i możliwości radzenia sobie z nim, wskazują na następujące, najważniejsze czynniki w radzeniu sobie ze stresem:
• ocena pierwotna – jako dostrzeżenie zagrożenia, z każdej strony,
• ocena wtórna – jako ocena kierunku niezbędnych działań, w celu radzenia sobie ze stresem,
• ocena zdarzenia – jako przewidywanie negatywnych wpływów danego czynnika, aby zniwelować następstwa, straty osobiste, aby uzyskać pożądany efekt, przy własnym niezbędnym do tego zaangażowaniu.
Lazarus, skutki radzenia sobie ze stresem podzielił na:
• pozytywne – eustres, jako krótkotrwałe działanie bodźca, co może mieć nawet wpływ mobilizujący, taka sytuacja nie zagraża zdrowiu,
• negatywne – distress, jako długotrwałe działanie czynnika stresogennego, co może wywołać lęk, frustrację, poczucie niezaspokojenia potrzeb, depresję, wówczas zagrażać zdrowiu.
Filozofia stresu zawodowego, w szerokim tego słowa znaczeniu, uwzględnia warunki fizyczne pracy, czynniki ryzyka na danym stanowisku pracy, zagrożenia i standardy postępowania. Działania takie służą temu, aby takie czynniki eliminować, naprawiać, poprawiać zdrowie i eliminować zagrożenie chorobą zawodową oraz negatywne następstwa, jako efekt zmęczenia pracą, często doprowadzający do wypalenia zawodowego.
Beata Palczak
Źródła:
Lubańska A., Psychologia pracy. Podstawowe pojęcia i zagadnienia, Difin, Warszawa 2008
B. Haor, Głowacka M., Ślusarz R., Piotrowska A., Zachowania i przeżycia pielęgniarek związane z praca zawodową [w:] Problemy Pielęgniarstwa 2014
Hobfoll S. E., Stres, kultura i społeczeństwo. Psychologia i filozofia stresu, GWP, Gdańsk 2006
Nowak-Starz G., Kozak B., Zdźiebło K., Wpływ stresu związanego z pracą zawodową na występowanie wypalenia zawodowego u pielęgniarek pracujących w oddziałach zabiegowych i zachowawczych [w:] Studia Medyczne 2013
Basińska M., Andruszkiewicz A., Strategie radzenia sobie ze stresem zawodowym przez pielęgniarki a ich zachowania i przeżycia związane z pracą [w:] Polskie Forum Psychologiczne 2010
Śniegocka M., Śniegocki M., Analiza sposobów odpowiedzi na stres zawodowy wśród pielęgniarek [w:] Problemy Pielęgniarstwa 2014
Basińska B., Wilczek- Rużyczka E., Zespół wypalenia zawodowego w kontekście pracy zmianowej i stresu zawodowego wśród pielęgniarek chirurgicznych [w:] Przegląd psychologiczny 2011
Z pracy dyplomowej nadesłanej do Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe wybrała
Joanna Lewoniewska
Już dziś zapraszamy na kolejną część, w której zostanie omówiony temat wypalenia zawodowego.
Źródło grafiki:Canva
W tej pracy powinna być zredukowana liczba godzin do max 35 tygodniowo i możliwośc przejścia na emeryturę w wieku 55 lat. Jednak obserwując pozycje pielęgniarek również z pracy za granicą widać jak ten zawód jest wykorzystywany i nisko płatny w stosunku do innych gdzie ryzyko dla zdrowia i życia jest mniejsze. Myślę że problem tkwi w naszej kobiecej powściągliwosci aby pokazać że zawody wykonywane przez kobiety są fundamentem do istnienia społeczeństw, opieka nad chorymi czy dziećmi głownie spoczywała na kobietach i nadal tak jest, tylko że no właśnie jaki my mamy z tego pożytek… społeczny czy ekonomiczny… Mężczyźni wspinają się po szczeblach kariery gdy ich żony są pielęgniarkami lub gdy opiekują się małymi dziećmi… za darmo. To powinno być liczone jako lata pracy i kobieta powinna otrzymywac za to pieniądze, bo efekt jest taki że np. pracuje się zawodowo 30 lat, powiedzmy 5 lat w sumie na odchowanie dwójki dzieci i te 5 lat nam ucieka.. to powinno się zmienić aby kobiety wiedziały ze przechodząc na emeryturę będą miały te 5 lat liczone jako pracę. Powinien powstać jakiś ruch kobiet które wykonują opiekuńcze zawody a które w dalszym ciągu są tak finansowo marginalizowane. Co do treści artykułu… Wszystko prawda.. mniej godzin pracy żeby zachować balans w życiu osobistym przy stresującej pracy pielęgniarek oraz uznanie finansowe. Młode kobiety będą uciekać z tego zawodu co się już dzieje I wybierać szanowane zawody, a my… czy zostaniemy bez opieki?