Czym się różni sytuacja pracownika zatrudnionego na umowie o pracę od pracownika zatrudnionego na kontrakcie w zakresie praw pracowniczych wynikających z Kodeksu Pracy?

Poprzedni artykuł z odp prawnika.

W związku z faktem, że wobec niektórych zatrudnionych dyrekcje szpitala podejmują różnego rodzaju kroki dyscyplinarne, warto poruszyć temat zatrudnienia na umowę o pracę oraz w oparciu o tzw. kontrakt, czyli na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Z 2019 r., poz. 1590) pielęgniarka i położna mogą wykonywać zawód:

1) w ramach umowy o pracę;

2) w ramach stosunku służbowego;

3) na podstawie umowy cywilnoprawnej;

4) w ramach wolontariatu;

5) w ramach praktyk zawodowych wymienionych w art. 5 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

W odniesieniu do meritum sprawy, omówię krótko pierwsze trzy formy. 

Ad. 1 Umowa o pracę jest podstawową formą wykonywania zawodu pielęgniarki. Jest to najbardziej komfortowa forma zatrudnienia, szczególnie w przypadku macierzyństwa. Pielęgniarka może być zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy oraz na zastępstwo. Umowa o pracę tworzy stosunek pracy. 

Ad. 2 Stosunek służbowy dotyczy przede wszystkim funkcjonariuszy służb mundurowych. W praktyce stosunek służbowy występuje przede wszystkim u pielęgniarek pracujących w więziennej służbie zdrowia. 

Ad. 3 Możliwość zawierania umów cywilnych i ich podstawowe rodzaje reguluje Kodeks Cywilny. Do nazwanych umów cywilnych najczęściej zawieranych z pielęgniarką należy umowa zlecenia, a do nienazwanych – umowa o świadczenie usług/opieki pielęgnacyjnej. Podstawowe obowiązki stron stosunku cywilnego wynikają z treści zawartej umowy i mogą być kształtowane w sposób stosunkowo swobodny. Kontrakt jest niczym innym jak umową cywilnoprawną. Nazwa ta jest używana zamiennie dla określenia umowy. 

I teraz sedno problemu: różnice między stosunkiem pracy a kontraktem:

1. Miejsce uregulowania- stosunek pracy reguluje Kodeks Pracy, natomiast kontrakt Kodeks Cywilny;
2. Strony umowy- przy kontrakcie jest to Zleceniodawca i Zleceniobiorca, a przy stosunku pracy Pracodawca i Pracownik;
3. Wykonywana praca- na podstawie stosunku pracy- osobiście i pod kierownictwem pracodawcy, a na kontrakcie- nie ma stosunku podległości, nie podlegasz nikomu;
4. Czas pracy- przy kontrakcie jest to nienormowany czas pracy, który jest zależny od rodzaju wykonywanych zadań, na podstawie stosunku pracy- czas pracy jest unormowany – maksymalnie 8 godzin dziennie i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy;
5. Urlop- na podstawie kontraktu nie przysługuje co do zasady urlop płatny (chyba, że jest takie postanowienie w umowie), na podstawie stosunku pracy przysługuje urlop w zależności od stażu pracy;

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie Pracy. Kodeks pracy ustala bardzo istotne kwestie, takie jak m.in.:

1. wymiar czasu pracy;
2. urlopy wypoczynkowe, zwolnienia;
3. prawa i obowiązki pracownika;
4. prawa i obowiązki pracodawcy;
5. kwestie rozwiązania umów o pracę.

Pielęgniarka zatrudniona na podstawie kontraktu korzysta z ochrony przewidzianej w Kodeksie cywilnym, który nie rozstrzyga wyżej wymienionych kwestii, ponieważ sprawy te powinna regulować umowa. 

Jednakże pielęgniarka zatrudniona na podstawie kontraktu korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie Pracy, jeżeli jej zatrudnienie wykonywane jest w takich samych warunkach, jak na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z art. 22 § 1 KP, przez nawiązanie stosunku pracy:

1. pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem:

a) w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;

b) w czasie wyznaczonym przez pracodawcę;

1. pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Natomiast zgodnie z art. 22 § 1(1) KP zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Wobec tego pielęgniarka będzie mogła dochodzić praw pracowniczych wynikających z KP przed Sądem pracy, jeżeli jej praca odpowiada wyżej wymienionym warunkom.

Według mnie, w przypadku pielęgniarek praca w podmiocie leczniczym, czy to prowadząc działalność gospodarczą, czy na podstawie umowy cywilnoprawnej jest zazwyczaj stosunkiem pracy. 

Zastanów się, czy Twoja praca na kontrakcie różni się czymś od pracy Twojej koleżanki zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. 

Czasem przecież zdarza się, że część personelu zatrudniona jest na umowę o pracę a część na kontraktu.

Przeanalizuj: jeżeli pracując na podstawie kontraktu:

1. zawierasz kontrakt ze zleceniodawcą, ze stroną, która cię zatrudnia;
2. pracujesz na rzecz zleceniodawcy;
3. pracujesz pod kierownictwem oddziałowej, lekarza;
4. pracujesz w określonych godzinach, według ustalonego harmonogramu pracy;
5. pracujesz w określonym miejscu- w szpitalu, na określonym oddziale;

to w rzeczywistości pomiędzy Tobą a Twoim pracodawcą został nawiązany stosunek pracy, niezależnie jak został on nazwany.

W związku z tym, przysługują Tobie prawa wynikające z Kodeksu Pracy. 

Dlaczego to takie ważne? 

Ponieważ są dużo korzystniejsze dla Ciebie np. w przypadku, gdy szpital będzie chciał Cię zwolnić.  

Inne są drogi postępowania w prawie cywilnym, a inne w prawie pracy. 

W przypadku zwolnienia z pracy można żądać przywrócenia do pracy i uzyskania odszkodowania za nieuzasadnione zwolnienie. Prawo cywilne nie zapewnia takiej możliwości.

Po co zatem ta fikcja? 

Dzięki niej obchodzi się przepisy prawa pracy. 

Tylko to obchodzenie trwa tak długo, jak długo nie zaczniesz dbać o swoje prawa. 

Gdybyś miała problem dotyczący Twego zatrudnienia- skontaktuj się ze mną. Pomogę.

Pamiętaj także, że pielęgniarki wykonujące zawód w formach wyżej wskazanych, są obowiązane poinformować Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych, właściwą ze względu na miejsce wykonywania zawodu, o rozwiązaniu albo wygaśnięciu umowy, w terminie 14 dni od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia umowy.

Marcin Ratajczak, radca prawny, prowadzi własną Kancelarię Radcy Prawnego, słuchacz studiów podyplomowych na kierunku Prawo Medyczne, zajmuje się m.in. pomocą prawną dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą, autor bloga https://jakzalozycnzoz.pl/ oraz portalu https://okiemmecenasa.pl/