Według koncepcji -niedopasowania wypalenie zawodowe jest efektem nadmiernego obciążenia w pracy, brakiem kontroli i podejmowania decyzji, co do pełnionych ról, niedostatecznym wynagrodzeniem, brakiem sprawiedliwości i doświadczaniem konfliktów wartości.
-
- Zbyt duże obciążenie pracą, występuje, gdy pracownikowi przydziela się zbyt dużą ilość zadań w jednym czasie, lub są one zbyt złożone, lub gdy nie ma wystarczających środków do wykonania zadań. Sytuacja taka występuje również, gdy brakuje personelu lub gdy pracownik rezygnuje z przysługującej mu przerwy w pracy. Przedłużająca się sytuacja prowadzi do chronicznego przemęczenia, co uniemożliwia mu odzyskanie sił i powrót do równowagi.
-
- Brak kontroli i współdecydowania, występuje, gdy pracownik nie może samodzielnie wybrać rozwiązania problemów, związanych z wykonywaną przez siebie pracą. Także sztywne przestrzeganie narzuconych zasad i ciągły nadzór przełożonych ogranicza pracownika. Praca w ciągłym pośpiechu i chaosie powoduje schematyczne wykonywanie zadań. Praca polegająca na wykonywaniu poleceń innych, brak autonomii, brak nagród za osiągane sukcesy, powoduje poczucie niesprawiedliwości.
-
- Brak sprawiedliwości, występuje w organizacji, w której brak określonych reguł, norm i zasad funkcjonowania. Może przybierać formę nierównego traktowania pracowników, niesprawiedliwego podziału obowiązków, przydzielania nagród, oceny pracownika. Powoduje to narastanie poczucia krzywdy.
-
- Rozpad wspólnoty następuje, gdy konflikty między pracownikami są nierozwiązywane, nawarstwiają się, występują uczucia wrogości i braku wzajemnego zaufania. Potęguje to stres, zwiększa się podejrzliwość, nieufność, a zmniejsza się możliwość wparcia społecznego, które jest istotne w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu.
-
- Konflikt wartości występuje, gdy jest rozbieżność między wymogami stawianymi w pracy a osobistymi standardami. Jednostka może być nakłaniana do wykonywania nieetycznych działań, bądź zachowań (np. kłamstwa, oszustwa, unikanie mówienia prawdy). Dotyczy też sytuacji, gdy pracownik zmuszany jest do wykonywania działań niezgodnych z jego kwalifikacjami lub wykraczających poza obowiązki zawodowe.
- Niedostateczne wynagrodzenie oznacza nie tylko niską gratyfikację finansową za pracę, jak również brak uznania, pochwały, niski prestiż zawodu, deprecjonowanie znaczenia wykonanego zadania, jak i samego pracownika. Również w tej kategorii są zachowania, gdy sam pracownik umniejsza swoje dokonania, pozbawia się poczucia dumy i satysfakcji z własnych osiągnięć, gdyż taka postawa może wynikać z niskiego poczucia wartości.
Czynnikami wpływającymi na występowanie wypalenia zawodowego wg. Schaufeli i Enzmann są:
• Silna motywacja. Znacznie częściej syndrom ten dotyka osób, które cechują się silną motywacją, ambitnych, o wysokich aspiracjach, entuzjastycznych i zaangażowanych w pracę.
• Trudne warunki pracy.
• Nieskuteczne strategie zaradcze. Prowadzą do niekorzystnych dla jednostki skutków: utrata zdrowia, depresyjność, niska samoocena; oraz dla organizacji: absencja, spadek wydajności i jakości pracy.
Zachowania pracowników sprzyjające występowaniu wypalenia zawodowego:
• Nadmierne poświęcania się pracy i nie przywiązywanie uwagi do należytego odpoczynku – praca nadrzędną wartością.
• Nadmierne poświęcenie się pracy, jako kompensacja niezadawalającego życia osobistego, powodujące wyparcie problemów, lecz nie rozwiązywanie ich.
• Nadmiernie poświęcenie się pracy, jako wyraz przekonania, że jest się jedyną kompetentną i niezastąpioną osobą – prowadzi do konfliktów w zespole.
Część trzecia wkrótce
Autor: Ewelina Tymoszuk Członek Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe
Zapraszam również do części I – Wypalenie zawodowe pielęgniarek… to koszt bliskiej interakcji i konfrontacji z cierpieniem
Publikacje, przedruki, grafika do wykorzystania TYLKO za zgodą Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe i ZAWSZE z linkiem do materiału na naszej stronie.