CZ.I
W maju ubiegłego roku opublikowaliśmy wyniki badań pilotażowych „Ocena czynników ryzyka samobójstwa wśród polskich pielęgniarek psychiatrycznych” autorstwa Pana Piotra Wojdy.
Linki do wpisów:
Dziś natomiast, publikujemy pracę ww. autora, której celem było określenie występowania stresu i sposobu radzenia sobie na nasilenie myśli samobójczych wśród pielęgniarek psychiatrycznych w Polsce.
Stres w pracy pielęgniarek psychiatrycznych jest elementem składowym opieki nad chorym z zaburzeniami psychicznymi. Pielęgniarki psychiatryczne mają wyższy poziom stresu niż pielęgniarki innych specjalizacji.
Stres zawodowy jest definiowany jako interakcja pomiędzy pracownikiem, a środowiskiem pracy, która prowadzi do zmian psychicznych i fizjologicznych mających wpływ na normalne funkcjonowanie jednostki.
Prawie 90 % wszystkich problemów zdrowotnych pracowników przypisuje się stresowi.
Długotrwały stres prowadzi do rozwoju chorób sercowo – naczyniowych, chorób neurologiczno- psychicznych, jak i zwiększonej absencji pracowniczej, rezygnacji z zawodu i obniżeniem jakości opieki nad chorym.
Źródeł stresu w opiece nad chorym psychicznie upatruje się przede wszystkim w nieprzewidywalnym zachowaniu chorego, zwłaszcza agresji.
Poza tym pielęgniarki narażone są stres związany z:
- organizacją pracy,
- nieregularnym czasem pracy,
- nadmiarem obowiązków,
- konfliktami interpersonalnymi
- i brakiem wsparcia przełożonych.
Badacze wskazują na cztery obszary mające wpływ na poziom stresu wśród zatrudnionych pielęgniarek, tzn.
- wymagania stanowiska pracy (trudność zadania, presja czasu, poziom wiedzy i umiejętności),
- cechy indywidualne (cechy osobowości, wiek, kultura, staż pracy),
- wsparcie społeczne w miejscu pracy oraz
- organizacja pracy (zasoby rzeczowe i ludzkie, praca zmianowa).
Skutki stresu są zależne od rodzaju stresora, czasu jego oddziaływania i sposobu radzenia sobie z nim.
Nadmierne, długotrwałe obciążenie stresem i nieefektywne radzenie sobie z nim, może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych i zachowań autodestrukcyjnych.
Badania amerykańskie przeprowadzone wśród pielęgniarek wskazują, że wysoki poziom stresu i nieefektywne radzeniem sobie z nim, zwiększa występowanie zachowań anty zdrowotnych (nadmierne spożywanie fast food, picie alkoholu, palenie papierosów ), pogarsza stan zdrowia i zmniejsza wydajność w pracy.
Radzenie sobie ze stresem definiuje się jako określone, wyuczone działania (poznawcze i behawioralne) podejmowane w sytuacji stresowej.
Strategie radzenia sobie ze stresem dzieli się na:
- adaptacyjne (skoncentrowane na problemie i emocjach, aktywne szukanie rozwiązania poprzez wykorzystanie zasobów własnych i otoczenia, pozytywny wpływ na samopoczucie)
- i nieadaptacyjne (strategie unikowe, zmniejszające negatywne emocje wywołane stresem – nie rozwiązują problemu, mają negatywny wpływ na zdrowe), takie jak używanie substancji i użalanie się nad sobą.
Cheng i Cheung stwierdzili, że poziom stresu można skutecznie zredukować poprzez dostosowanie strategii radzenia sobie do aktualnej sytuacji stresogennej.
A zatem, efektywne radzenie sobie z sytuacja stresową zależeć będzie od doboru przez jednostkę stylu radzenia sobie, do aktualnych wymagań, po wcześniejszej ocenie poziomu zagrożenia i możliwości jego eliminacji.
Obecnie odchodzi się od założenia, że jedna strategia radzenia sobie ze stresem jest skuteczniejsza od innej, na rzecz elastycznego stosowania różnych sposobów radzenia.
Na przykład unikowe radzenie sobie ze stresem może być skuteczne w krótkotrwałym stresie (zwolnienie lekarskie), ale długotrwałe ich stosowanie jest nieskuteczne i może prowadzi do powstania nowych sytuacji stresowych.
Według badań A. Kuczyńskiej i B. Jandy-Dębek subiektywne rozpoznanie stresora jako wyzwanie wpływa na wybór zadaniowego stylu radzenia sobie, natomiast postrzeganie stresora jako zagrożenie uruchamia emocjonalny styl radzenia.
Aktywne radzenie sobie ze stresem pozwala zmniejszyć lub wyeliminować negatywne emocje oraz rozwiązać sytuacje problemową poprzez podjęcie konkretnych działań.
Do takich działań można zaliczyć:
- zmianę miejsca pracy,
- zwolnienie lekarskie,
- poszukiwanie wsparcia wśród kolegów z pracy lub przełożonych.
Działania te charakteryzują się długofalową skutecznością, łagodzą stres, obniżają ryzyko chorób psychosomatycznych i zachowań autodestrukcyjnych, poprawiają samopoczucie i relacje międzyludzkie.
Niekonstruktywne działania obniżające stres łagodzą aktualny stan emocjonalny, lecz nie rozwiązują problemu, a długotrwałe ich stosowanie prowadzi do rozwoju uzależnień (stosowanie substancji psychoaktywnych ), co może skutkować wzrostem zachowań samobójczych.
Piotr Wojda
Grafika: Canva