Wyznawcy prawosławia uważają, że dopuszczalna jest pomoc medyczna wykorzystująca wszystkie metody znane nauce. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pomoc choremu ma się odbywać kosztem innej osoby — na przykład pobranie od dawcy jedynej czynnej nerki, aby ją wszczepić innemu choremu.
Zadania pielęgniarki
- uzyskanie wiedzy na temat przyzwyczajeń, upodobań i nakazów religijnych pacjenta, szczególnie jeśli jest to osoba duchowna
- umożliwienie posiadania przy łóżku ikonki, krucyfiksu, wody święconej lub prosfory (chleba używanego w celach eucharystycznych)
- umożliwienie pacjentowi przystąpienia do sakramentów świętych
- zapewnienie pacjentowi odpowiednich warunków (ciszy i skupienia) do odbycia modlitwy, spowiedzi czy przyjęcia komunii świętej
- umożliwienie pacjentowi dostępu do kaplicy szpitalnej
- umożliwienie pacjentowi kontaktu z rodziną i duchownym
- wykonanie wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych i leczniczych z wyczuciem i poszanowaniem godności i woli pacjenta
- umożliwienie wykonania czynności pielęgnacyjnych siostrom lub braciom zakonnym wobec pacjenta wiodącego życie monastyczne
- wspieranie pacjenta w czasie pobytu w szpitalu
W czasie choroby chorzy prawosławni oczekują umożliwienia im dostępu do szpitalnej kaplicy bądź też możliwości posiadania przy łóżku ikonki, krucyfiksu, wody święconej, artosa (chleb poświęcony na Wielkanoc) lub prosfory.
Antykoncepcja
Dawnej kontrola urodzin była zdecydowanie potępiana, ale obecnie zaczyna przeważać mniej rygorystyczny pogląd. Wielu prawosławnych teologów i duchownych uważa, że rozsądne użycie środków antykoncepcyjnych w małżeństwie nie jest grzeszne. O liczbie dzieci i odstępach w których dzieci przychodzą na świat decydują rodzice.
Aborcja i in vitro
Religia traktuje aborcję jako zabójstwo. Po jej dokonaniu obowiązuje zakaz przystępowania do komunii świętej przez co najmniej 20 lat.
Kościół prawosławny nie opracował dokumentu, który spójnie odnosiłby się do sprawy zapłodnienia in vitro, ocenia ją jednak w oparciu o dokumenty wydane przez Cerkiew rosyjską i grecką. Duchowni prawosławni nie zalecają tej metody, są ją jednak skłonni zaakceptować w sytuacji, w której niepłodność zagraża kryzysem i rozpadem małżeństwa. Cerkiew nie wyraża również zgody na mrożenie dodatkowych zarodków.
Transplantacja
Kościół prawosławny nie sprzeciwia się oddawaniu narządów i tkanek człowieka po śmierci, jeśli są one wykorzystane w celu uzdrowienia innych ludzi, czy też przeprowadzenia eksperymentu medycznego, który ma służyć poprawie skuteczności leczenia lub zapobieganiu chorobom. Teolodzy Cerkwi greckiej, analizując zagadnienia przeszczepu, stwierdzili, że przeszczep nerki, skóry lub kości w szczególnych przypadkach może być dokonany. Przeszczep serca natomiast z punktu widzenia moralności chrześcijańskiej wielu z nich uznaje za niedopuszczalny.
Eutanazja
Zgodnie z decyzją teologów i wiernych Kościoła prawosławnego stosowanie eutanazji jest niedopuszczalne.
Postawa ta jest oparta na następujących założeniach:
- dopuszczenie się eutanazji świadczy o lekceważeniu Dekalogu i przykazania „nie zabijaj”
- decyzja o śmierci człowieka należy do Boga, a nie ludzi
- cierpienia cielesne są dopustem Boga jako kara za grzechy; mają na celu oczyszczenie i przygotowanie do życia wiecznego
Dziecko w stanie zagrożenia życia
W przypadku gdy dziecko znajduje się w sytuacji zagrożenia życia, a wcześniej nie zostało ochrzczone, udziela mu się tzw. chrztu nagłego. Chrztu może udzielić każda osoba ochrzczona. Jeśli niemożliwe jest spełnienie wymogu trzykrotnego zanurzenia całego ciała w wodzie, można zastąpić go polaniem wodą całego ciała lub czoła. Na chrzest muszą wyrazić zgodę rodzice. Fakt chrztu trzeba zgłosić duchownemu. Jeśli stan dziecka ulegnie poprawie, następuje dopełnienie chrztu przez udzielenie sakramentu bierzmowania.
Śmierć
Zmarłego żegna się pocałunkiem w czoło. Przed pogrzebem ciało chorego jest myte i odświętnie ubrane. Czynności te często wykonują bliscy zmarłego. Wyjątkiem jest śmierć duchownego prawosławnego – w takim przypadku ciałem zmarłego zajmują się inni duchowni. Po obmyciu ciało chorego umieszcza się w trumnie. W ręce zmarłego wkłada się ikonę, a na szyi zawiesza krzyżyk. Jeśli śmierć następuje w domu krewni rozpoczynają całodobowe czuwanie przy zamarłym – przy stale palących się świecach odmawiają modlitwy. Trzeciego dnia po śmierci odprawia się nabożeństwo pogrzebowe.
Alicja Artych – mgr pielęgniarstwa, trener
Angelika Gaweł – mgr pielęgniarstwa