Pielęgniarstwo jest profesją o szczególnym charakterze do sprawowania opieki nad pacjentem na różnych etapach jego życia, niezależnie od wieku, płci, stanu zamożności, stanu zdrowia lub choroby.
W Polsce, najbardziej rozpowszechnioną formą organizacyjną instytucjonalnej opieki zdrowotnej jest szpital, który stawia przed pracownikami największe wymagania dotyczące zapewnienia całodobowej opieki nad pacjentami, a także niestety, stwarza najwięcej możliwości narażenia personelu na szkodliwe działanie środowiska pracy.
Szpital zatem pełni dwa równoległe zadania.
Pierwsze, jest miejscem pracy i drugie, jest instytucją w której realizuje się świadczenia medyczne. Musi więc być miejscem bezpiecznym zarówno dla pracowników, jak i wobec chorych.
Jak wyglądają realia?
Choć dziś szpitale dysponują wysokospecjalistycznym sprzętem, to notoryczne brakuje rąk do pracy. Przez drastyczne braki personelu medycznego, sama placówka nie jest w stanie zapewnić płynności związanej z realizacją szerokiego zakresu świadczeń diagnostycznych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych, którym nieustannie towarzyszy proces pielęgnacyjny.
Nie bez znaczenia zatem, dla bezpieczeństwa w sprawowaniu opieki bardzo ważna jeststruktura zatrudnienia pracowników, zarówno pod względem jakościowego składu zespołu pracowników, jak i jego ilości.
Niestety, w większości szpitali w Polsce, obydwa te aspekty zatrudnienia w sektorze ochrony zdrowia nie są oceniane najkorzystniej.
Szczególnie w ostatnich latach boleśnie odczuwa się deficyt kadr pielęgniarskich, przez co na co dzień obserwujemy ogromnie przeciążone pracą pielęgniarki. W pocie czoła próbują z należytą sumiennością wykonywać swoje obowiązki. Często jednak stają przed dylematem w wyborze czynności priorytetowych w opiece nad chorymi.
Notorycznie brakuje personelu i czasu, by wykonać dokładnie każdy aspekt wynikający z planu opieki.
Przyjrzyjmy się bliżej zakresowi obowiązków pielęgniarek podczas dyżurów, by definitywnie obalić mit „nicnierobienia” i tylko picia kawy przez pielęgniarki.
Z powodu braku pomocniczego personelu, pielęgniarki wykonują ciężką pracę fizyczną m.in.:
- podnoszenie, przemieszczanie i transportowanie pacjentów,
- dystrybucję leków, płynów do kroplówek, materiałów opatrunkowych, sprzętu medycznego, środków czystości i dezynfekcyjnych, bielizny,
- transport pobranego materiału do laboratorium itp.
Wszystkie wymienione czynności wymagają: dźwigania, przejeżdżania wózkami, chodzenia z obciążeniem, schylania się, długotrwałego stania, pracy w wymuszonych pozycjach, chodzenia po schodach. Są powtarzane wielokrotnie w czasie dyżuru dziennego, ale też nocnego, kiedy jest zmniejszona obsada pielęgniarska.
Dodatkowo podczas ręcznego przemieszczania i przenoszenia pacjentów oprócz masy ciała dodatkowe obciążenie stanowią: podłączona aparatura medyczna, stan świadomości chorych, niewystarczająca przestrzeń, praca w niewygodnych pozycjach, brak regulacji wysokości łóżka, wózka czy leżanki, nieliczny personel, brak współpracy z pacjentem, czy też brak sprzętu pomocniczego.
W codziennej pracy pielęgniarek brakuje więc personelu pomocniczego, który powinien przejąć część obowiązków.
Przez to marnotrawione są wysokie kompetencje pielęgniarek, które mogłyby być wykorzystane w bezpośrednim kontakcie z chorymi.
Od samych pielęgniarek oczekuje się profesjonalizmu i postępowania według wyższych standardów etyczno-moralnych niż te, które powszechnie obowiązują resztę społeczeństwa.
Codzienne obcowanie z chorobą, cierpieniem i śmiercią zmusza pielęgniarkę do częstej konfrontacji z utratą życia i zdrowia pacjentów.
Świadczenia opieki pielęgniarskiej opiera się na nawiązywaniu i utrzymywaniu bliskich, podmiotowych relacji z pacjentem i jego bliskimi.
Praca pielęgniarki to kontakt fizyczny z chorymi, kontakt z wydzielinami, odchodami i brudem, które są elementem czynności zabiegowych pielęgnacyjnych.
Praca pielęgniarki to nieustanna konieczność zachowania czujności i kontroli parametrów stanu zdrowia chorych.
Na pielęgniarkach spoczywa również ogromna odpowiedzialność z jaką wiąże się podawanie leków i wykonywanie zabiegów.
Sama świadomość, że skutkiem popełnienia błędu może być pogorszenie stanu zdrowia pacjenta lub nawet jego śmierć działa obciążająco.
Pielęgniarki również nieustannie współpracują z innymi członkami zespołu terapeutycznego, by zapewnić kompleksową opiekę.
Pielęgniarki wyróżniają się ogromnym zaangażowaniem, dużą wrażliwością, poczuciem odpowiedzialności za innych, a ich wielozadaniowy charakter pracy: złożona struktura i organizacja pracy naraża je na przeciążenia emocjonalne, psychiczne i fizyczne.
A co najciekawsze, to badania naukowe dowodzą, że im wyższe wykształcenie i kwalifikacje pielęgniarki i kadry medycznej tym mniejsze ryzyko popełnienia błędu medycznego.
Stan i jakość kadry pielęgniarskiej wpływa również na czas hospitalizacji i zdrowienia.
Rodzi się zatem pytanie, dlaczego w ochronie zdrowia nie inwestuje się w kapitał ludzki?
Przecież pacjent ma prawo do świadczeń medycznych na jakościowo odpowiednim poziomie, a przy obecnych brakach kadrowych i minimalnych normach zatrudnienia jako pielęgniarki jesteśmy w stanie zapewnić tylko minimalne bezpieczeństwo w opiece i jakości usług pielęgniarskich.
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest opieszałość ze strony decydentów i wieloletnie zaniedbania odnośnie pracowników ochrony zdrowia.
Niechęć zarządzających opieką zdrowotną do rozwijania usług pielęgniarskich opartych na pomiarze ilości pracy tkwi w paradoksie polegającym na tym, że z jednej strony taki pomiar pomaga pracodawcom kontrolować koszty i poprawiać wyniki organizacji, a z drugiej – pielęgniarstwo generuje największe koszty w bezpośredniej opiece nad pacjentem.
Podsumowując.
Niezależnie od miejsca pracy oraz rodzaju świadczonych usług pielęgniarki powinny mieć możliwość wykonywania swojego zawodu w warunkach zapewniających im poczucie bezpieczeństwa, gwarantujących pewność działania, chroniących przed niekorzystnymi następstwami dla ich stanu zdrowia.
Pozdrawiam,
Członek Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe, autorka bloga Pielęgniarką Być
Ewa Cieślik