Zastosowanie symulacji medycznej w uczeniu się zasad etyki zawodowej.
Kontynuujemy publikację prac studentek studiów licencjackich – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski.
Jakie wiadomości z przedmiotu Etyka zawodu pielęgniarki mogę sobie przypomnieć
lub/i wykorzystać na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej?
Autor: Sara Sarosiek; studentka drugiego roku studiów licencjackich – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski.
Opiekun dydaktyczny i redaktor: Justyna Babiarz; instruktor na kierunku – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski
Wykorzystanie symulacji medycznej w uczeniu się zasad etyki zawodowej
Etyka zawodowa pielęgniarki i położnej stanowi fundament praktyki pielęgniarskiej, wyznaczając standardy postępowania, które mają na celu ochronę godności pacjenta, zapewnienie mu bezpieczeństwa oraz opieki o najwyższej jakości. W Polsce zasady te są regulowane przez Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej RP [1] oraz Kodeks etyki dla pielęgniarek Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN) [2]. W kontekście kształcenia przyszłych pielęgniarek
i położnych, symulacja medyczna staje się natomiast coraz ważniejszym narzędziem, które pozwala na praktyczne zastosowanie zasad etycznych w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku. W niniejszym eseju omówię, w jaki sposób symulacja medyczna może wspierać naukę etyki zawodowej oraz jakie elementy z przedmiotu Etyka zawodu pielęgniarki można sobie przypomnieć lub zastosować podczas zajęć w Centrum Symulacji Medycznej.
Symulacja medyczna jako narzędzie nauki etyki zawodowej
Symulacja medyczna to metoda edukacyjna, która pozwala na odtworzenie rzeczywistych sytuacji klinicznych w warunkach laboratoryjnych. Dzięki temu studenci mogą ćwiczyć umiejętności techniczne, podejmowanie decyzji oraz komunikację z pacjentem, bez ryzyka popełnienia błędu, który mógłby zaszkodzić realnemu pacjentowi. W kontekście etyki zawodowej z kolei symulacja medyczna oferuje unikalną możliwość przećwiczenia sytuacji, w których konieczne jest podejmowanie decyzji etycznych, takich jak: respektowanie autonomii pacjenta, zachowanie tajemnicy zawodowej czy radzenie sobie z dylematami moralnymi.
- Respektowanie autonomii pacjenta
Zgodnie z Kodeksem etyki zawodowej pielęgniarki i położnej RP [1], pielęgniarka ma obowiązek szanować autonomię pacjenta, co oznacza, że musi respektować ona jego prawo do podejmowania decyzji dotyczących własnego zdrowia. W trakcie symulacji medycznej studenci mogą mianowicie ćwiczyć umiejętność uzyskiwania świadomej zgody od pacjenta, wyjaśniając mu w zrozumiały sposób procedury medyczne i uwzględniając jego preferencje. Symulacja pozwala również na przećwiczenie sytuacji, w których pacjent odmawia leczenia, co wymaga od pielęgniarki zachowania szacunku dla jego decyzji, a jednocześnie zapewnienia mu wsparcia emocjonalnego.
- Zachowanie tajemnicy zawodowej
Tajemnica zawodowa jest jednym z kluczowych elementów etyki zawodowej pielęgniarki. Kodeks etyki dla pielęgniarek ICN [2] podkreśla natomiast, że pielęgniarka ma obowiązek chronić poufność informacji dotyczących pacjenta. W trakcie symulacji medycznej studenci mogą ćwiczyć sytuacje, w których muszą zachować oni dyskrecję, np. podczas rozmowy z rodziną pacjenta czy w trakcie przekazywania informacji innym członkom zespołu medycznego. Symulacja pozwala więc na zrozumienie, jakie konsekwencje może mieć naruszenie tajemnicy zawodowej oraz jak ważne jest zachowanie poufności w codziennej praktyce.
- Radzenie sobie z dylematami etycznymi
Symulacja medyczna umożliwia również przećwiczenie sytuacji, w których pielęgniarka staje przed dylematem etycznym, np. gdy pacjent odmawia leczenia, które jest niezbędne dla jego zdrowia lub gdy występuje konflikt między interesami pacjenta a wytycznymi instytucji. W takich sytuacjach studenci mogą zastosować z jej wykorzystaniem zasady etyki zawodowej, takie jak: zasada dobra pacjenta (beneficence) oraz zasada sprawiedliwości (justice), aby podjąć decyzję, która będzie zgodna z wartościami etycznymi zawodu pielęgniarskiego.
Elementy etyki zawodowej do przypomnienia na zajęciach w Centrum Symulacji Medycznej
Podczas zajęć w Centrum Symulacji Medycznej warto przypomnieć sobie kilka kluczowych zagadnień z przedmiotu Etyka zawodu pielęgniarki z zakresu podstawowej problematyki etycznej dotyczącej opieki, które mogą być przydatne w trakcie ćwiczeń:
- Autonomia pacjenta – prawo pacjenta do podejmowania decyzji dotyczących własnego zdrowia;
- Dobro pacjenta (beneficence) – obowiązek działania na rzecz dobra pacjenta;
- Nieczynienie szkody (non-maleficence) – unikanie działań, które mogą zaszkodzić pacjentowi;
- Sprawiedliwość (justice) – równy dostęp do opieki zdrowotnej dla wszystkich pacjentów;
- Tajemnica zawodowa – obowiązek zachowania poufności informacji dotyczących pacjenta, z wyjątkiem sytuacji, gdy prawo stanowi inaczej;
- Świadoma zgoda – konieczność uzyskania zgody pacjenta na przeprowadzenie procedur medycznych, po uprzednim wyjaśnieniu mu wszystkich istotnych informacji;
- Etyczne aspekty komunikacji – umiejętność nawiązywania empatycznej relacji
z pacjentem, słuchania jego potrzeb oraz udzielania mu wsparcia emocjonalnego;
- Dylematy etyczne – rozpoznawanie sytuacji, w których występuje konflikt wartości oraz umiejętność podejmowania zgodnych z zasadami etyki zawodowej decyzji.
Podsumowanie
Symulacja medyczna stanowi nieocenione narzędzie w kształceniu przyszłych pielęgniarek i położnych, umożliwiając im praktyczne zastosowanie zasad etyki zawodowej w bezpiecznym środowisku. Dzięki symulacji studenci mogą ćwiczyć respektowanie autonomii pacjenta, zachowanie tajemnicy zawodowej oraz radzenie sobie z dylematami etycznymi. W trakcie zajęć w Centrum Symulacji Medycznej warto przypomnieć sobie kluczową problematykę etyki zawodowej, jaką jest: autonomia pacjenta, dobro pacjenta, tajemnica zawodowa oraz świadoma zgoda, aby móc skutecznie zastosować teorię tę w praktyce. Symulacja medyczna nie tylko przygotowuje bowiem przyszłe pielęgniarki i położne do radzenia sobie z wyzwaniami zawodowymi, ale także kształtuje ich prawidłową postawę etyczną, która jest nieodzowna w codziennej pracy z pacjentem.
Piśmiennictwo:
1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej:
https://nipip.pl/prawo/samorzadowe/krajowy-zjazd-pielegniarek-i-poloznych/kodeks-etyki-zawodowej-pielegniarki-i-poloznej-rzeczypospolitej-polskiej/ (Dostęp 01.02.2025 r. o godz. 18.00).
2. Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (w języku polskim):
KODEKS ETYKI MIĘDZYNARODOWEJ RADY PIELĘGNIAREK(ICN) DLA PIELĘGNIAREK (pielegniarki.info.pl) (Dostęp 02.02.2025 r. o godz. 14.30).