Zawody medyczne należą do najbardziej stresogennych. Stres zawodowy stanowi zagrożenie dla zdrowia psychofizycznego. Przeżywanie sytuacji stresowych często skutkuje sięganiem po substancje psychoaktywne. Prowadzi to do uzależnień i związanych nim poważnych konsekwencji.
Cz. III
Co trapi medyków ?
Cz. 2
Uzależnienie od adrenaliny.
Adrenalina to hormon należący do grupy katecholamin. Jest produkowana przez nadnercza. Organizm wytwarza tę substancję, gdy jesteśmy w sytuacjach stresu podniecenia lub nerwowości. Produkcja epinefryny stymuluje uwalnianie dopaminy, substancji, która wywołuje uogólnione poczucie dobrego samopoczucia.
Dlatego chęć odczuwania tego przez cały czas prowadzi niektórych ludzi do ryzykownych działań i stają się uzależnieni od adrenaliny.
Hormon staje się uzależniający, gdy dana osoba musi doświadczać go w sposób ciągły i regularny.
Uzależnienie od adrenaliny to ciągłe przekraczanie granic mózgu.
Oprócz sportów ekstremalnych ludzie szukają euforii, przechodząc do nielegalnych lub niedozwolonych działań.
Wpadają w szpony hazardu, wyścigów samochodowych, czy motocyklowych. Kradną ze sklepu, wychodzą bez płacenia w restauracjach, krzywdzą innych ludzi.
Adrenalina oprócz pobudzenia układu krążenia (poważne zaburzenia rytmu serca, skok ciśnienia tętniczego), ma wpływ na poszczególne narządy organizmu:
▪ może zmniejszyć przepływ nerkowy,
▪ powodować szybsze uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki,
▪ zwiększyć stężenie glukozy we krwi,
▪ prowadzić do hipokaliemii lub zwiększać stężenie potasu we krwi,
▪ może doprowadzić nawet do śmierci.
Skutkiem wysokiego poziomu adrenaliny jest także bezsenność i przewlekły stan pobudzenia nie pozwalający na odprężenie i odpoczynek.
Pracoholizm
Pracoholizm jest najbardziej akceptowanym społecznie uzależnieniem psychicznym współczesnego społeczeństwa a zachowania pracoholików są powszechnie cenione i szanowane. To bardzo niebezpieczne zjawisko.
Pracoholizm to stan psychiczny charakteryzujący się przede wszystkim:
- stałym, wewnętrznym przymusem (silną potrzebą) wykonywania pracy lub innych czynności z nią związanych,
- przymusem myślenia o pracy z towarzyszącym poczuciem dyskomfortu (złego samopoczucia) w sytuacjach, kiedy możliwość zajmowania się sprawami, które jej dotyczą, jest utrudniona.
- Zatarciu ulega granica pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym.
- Występuje zjawisko tolerancji polegające na potrzebie poświęcania pracy coraz większej ilości czasu,
- postępuje zaniedbywanie innych przyjemności lub zainteresowań oraz kontynuowanie tych zachowań pomimo ich szkodliwych następstw.
Pracoholizm jest formą patologicznego zachowania, a praca jest w tym przypadku formą narkotyku.
Zaangażowanie w pracę utożsamiane jest ze zdrowym, skutecznym i pozytywnie postrzeganym przez społeczeństwo stylem życia. Wizerunek człowieka „aktywnego zawodowo” stał się bardzo atrakcyjny. „Zapracowany” i „oddany pracy” to dobry fachowiec, osoba ambitna i niezastąpiona, człowiek sukcesu.
Pracoholizm to:
- „choroba tzw. „białych kołnierzyków”, czyli osób dążących do kariery,
- ofiary konsumpcjonizmu – zaciąganie kredytów, podniesienie statusu poprzez gromadzenie dóbr materialnych.
Podatność na pracoholizm tkwi w strukturze potrzeb psychicznych i wiąże się:
✓ z określonymi cechami osobowości,
✓ ze skłonnością do zachowań kompulsywnych i perfekcjonizmu,
✓ z osobowością o tendencjach neurotycznych,
✓ ryzyko uzależnienia od pracy zwiększa się, kiedy niektóre potrzeby nie zostają zaspokojone, np. w małżeństwie czy w życiu rodzinnym.
Uzależnienie od pracy, jak każde inne, jest chorobą postępującą.
Badacze wyróżnili trzy fazy pracoholizmu:
❖ faza wstępna: dążenie do perfekcjonizmu, nieustanne porównywanie się z innymi.
Dominuje :
▪ ciągłe myślenie o pracy,
▪ brak czasu na życie osobiste,
▪ pogorszenie relacji z innymi,
▪ lęk,
▪ bóle głowy
Wyrzuty sumienia wobec rodziny, przyjaciół tłumaczone są zwykle poczuciem obowiązku lub potrzebami finansowymi.
❖ faza krytyczna: objawy w zakresie relacji z innymi oraz objawy somatyczne nasilają się.
U pracoholików pojawia się:
➢ nieumiejętność pracy w grupie,
➢ niechęć wobec innych,
➢ agresja,
➢ utrata relacji z rodziną i przyjaciółmi
➢ problemy z koncentracją
➢ złe samopoczucie,
➢ stany lękowe,
➢ problemy ze snem,
➢ zawał serca, udar, choroba wrzodowa, itp.
❖ faza chroniczna: charakteryzuje się funkcjonowaniem skupionym wyłącznie na pracy.
➢ Brak snu i jedzenia może doprowadzić́ nawet do śmierci.
W Japonii (1969 r) zostało opisane „Karoshi” zjawisko nagłej śmierci w wyniku przepracowania i stresu.
❑ Pracoholicy nie są dobrymi pracownikami i negatywnie wpływają na funkcjonowanie firmy.
❑ U osób uzależnionych od pracy często występuje spadek efektywności, produktywności, kreatywności.
❑ Skutki pracoholizmu odczuwalne są także przez innych z jej otoczenia.
❑ Osoba uzależniona, dążąca kariery, poniża i wykorzystuje współpracowników, a także zaniedbuje bliskich często prowadząc do rozpadu małżeństwa i rodziny.
❑ Zaburzenie wpływa negatywnie również na kontakty społeczne.
Z przeprowadzonych w Polsce badań wynika, że:
- pracoholicy żyją w stanie przewlekłego stresu (presja rywalizacji i pogoń za sukcesem),
- są uzależnieni od pieniędzy,
- żyją ponad stan (biorą kredyt za kredytem),
- dla kariery poświęcają rodzinę i przyjaciół,
- dość często korzystają z przypadkowego seksu dla rozładowywania napięć oraz z „dopalaczy” – napojów energetyzujących, kokainy, amfetaminy itp.
Z badań wynika również, że spędzanie w pracy ponad 11 godzin dziennie (przy dniu pracy wynoszącym 7–8 godzin) zwiększa ryzyko wystąpienia choroby serca o 67%, a praca dłuższa niż 52 godziny tygodniowo jest coraz mniej efektywna.
Osoby, które podejrzewają u siebie problem pracoholizmu mogą wykonać test na pracoholizm https://rehab-terapia.pl/test-na-pracoholizm/
Już za tydzień kolejna część dlaczego medycy wpadają w szpony uzależnień.
mgr Joanna Lewoniewska
Specj. Piel. rodzinnego
Pedagog, edukator zdrowia i profilaktyki uzależnień.
Źródła:
Woronowicz B.: Uzależnienia. Geneza, Terapia, Powrót Do Zdrowia, Wydawnictwo Media Rodzina, Warszawa 2009. http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/51-alkohol-i-nauka/245-psychiczne-ibiologiczne-podloze-uzaleznien.html https://medycynaholistyczna.com.pl/2020/03/27/6-prostych-sposobow-narozladowanie-napiecia-w-ciele/ Współczesne teorie i praktyka profilaktyki uzależnień chemicznych i nie chemicznych, red. M. Jędrzejko https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/72913,pracoholizm http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/133-praca/1518-kiedy-praca-staje-sienalogiem-czyli-kilka-slow-o-pracoholizmie-karolina-maria-wincewicz.htm