Ukłon w stronę tradycji czy spojrzenie w przyszłość?
Cz. IV
Autor: Sara Sarosiek; studentka pierwszego roku studiów licencjackich – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski.
Opiekun dydaktyczny i redaktor: Justyna Babiarz; instruktor na kierunku – Pielęgniarstwo, Instytut Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Rzeszowski
„Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej” [1] oraz „Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek” [2], z mojej perspektywy, służą jako podstawowe dokumenty, określające obowiązki i etyczne standardy, jakich wykonania oczekuje się od profesjonalistów w tej dziedzinie. Chociaż kodeksy te mają od początku na celu zapewnienie wskazówek postępowania i utrzymanie uczciwości zawodowej; istotne jest ich okresowe przeglądanie pod względem ich treści i potencjalna aktualizacja, aby zapewnić im realne znaczenie w stale zmieniającym się „krajobrazie” opieki zdrowotnej.
Jednym z uzasadnień aktualizacji pielęgniarskich kodeksów etyki zawodowej jest dynamiczny charakter samej opieki zdrowotnej.
W dziedzinie tej następuje bowiem stały postęp technologiczny, zmiany w modelach świadczenia opieki zdrowotnej, zmieniają się cechy demograficzne pacjentów i zmieniają się wartości uznawane przez społeczeństwo. Zmiany te mogą wprowadzać w życie nowe dylematy i wyzwania etyczne, które mogły nie zostać odpowiednio uwzględnione w starszych wersjach Kodeksu.
Np. nowe technologie, takie jak telemedycyna i badania genetyczne, rodzą pytania dotyczące zachowania prywatności pacjentów, świadomej zgody na wykonywane procedury i odpowiedniego wykorzystania ich danych, co wymaga aktualizacji wytycznych etycznych w celu rozwiązania tych problemów.
Co więcej, oczekiwania społeczne wobec pracowników ochrony zdrowia mogą również ewaluować z czasem.
Kwestie takie jak kompetencje kulturowe, różnorodność, równość i bieżące problemy społeczne zyskują w ostatnich latach coraz większe znaczenie. Coraz częściej wzywa się pracowników ochrony zdrowia do zapewniania opieki, uwzględniającej różnice kulturowe i eliminowania dysproporcji zdrowotnych wśród marginalizowanych populacji.
Aktualizacja zawodowych kodeksów etyki pod tym względem w taki sposób, aby wyraźnie uwzględnić te kwestie, może pomóc w zagwarantowaniu pacjentom, że pielęgniarki i położne będą przygotowane do radzenia sobie w tej złożonej dynamice społecznej w sposób etyczny i odpowiedzialny.
Badania naukowe i dowody empiryczne mogą również wskazywać na potrzebę aktualizacji niniejszych kodeksów etyki zawodowej.
Badania, poddające analizie procesy podejmowania decyzji etycznych wśród pracowników ochrony zdrowia, punkt widzenia pacjentów na kwestie etyczne oraz wpływ kultury organizacyjnej na zachowania etyczne, są w stanie dostarczyć cennych informacji na temat obszarów, w których może brakować istniejących kodeksów lub które wymagają wyjaśnienia. Uwzględniając wyniki takich badań, można udoskonalić kodeksy etyczne, aby lepiej odzwierciedlały realia praktyki klinicznej i wspierały podejmowanie decyzji etycznych przez profesjonalistów.
Z mojej perspektywy między „Kodeksem etyki zawodowej pielęgniarki i położnej RP” [1] i „Kodeksem etyki zawodowej MRP” [2] można zauważyć podobieństwa w akcentowaniu podstawowych zasad etycznych, takich jak poszanowanie autonomii pacjenta, dobroczynność, niekrzywdzenie i sprawiedliwość.
Obydwa Kodeksy podkreślają znaczenie zachowania uczciwości zawodowej, poufności i odpowiedzialności w praktyce pielęgniarskiej i położniczej. Ponadto ich treści mogą być interpretowane jako dotyczące obowiązku pielęgniarek i położnych w zakresie ciągłego doskonalenia zawodowego, przestrzegania standardów właściwych dla ich profesji i opowiadania się za dobrem swoich pacjentów.
Należy jednak pamiętać, że konkretna treść i język tych Kodeksów mogą różnić się w zależności od kontekstu kulturowego, prawnego i organizacyjnego.
Chociaż podstawowe zasady etyczne pozostają spójne, różnice w systemach opieki zdrowotnej, ramach prawnych i normach kulturowych mogą powodować konieczność wprowadzenia zmian w sposobie formułowania i stosowania tych zasad.
Dlatego też okresowe przeglądy i rewizje kodeksów etyki zawodowej są niezbędne, aby zapewnić, że ich treści pozostają istotne, kompleksowe i odzwierciedlają wartości i oczekiwania współczesnej praktyki pielęgniarskiej i położniczej.
Piśmiennictwo:
1. Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczpospolitej Polskiej:
NOWY „KODEKS ETYKI ZAWODOWEJ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ” – Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej (oipip-bp.pl) (Dostęp 28.04.2024 r. o godz. 17.00).
2. Kodeks etyki zawodowej Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (w języku polskim):
KODEKS ETYKI MIĘDZYNARODOWEJ RADY PIELĘGNIAREK(ICN) DLA PIELĘGNIAREK (pielegniarki.info.pl) (Dostęp 28.04.2024 r. o godz. 18.30).