W poprzednich artykułach omówiony został styl życia Romów, który bardzo intensywnie determinuje zachowania zdrowotne tej grupy.
W życiu codziennym Romów pod pojęciem skalania możemy wyróżnić również pojęcia „czyste” i „nieczyste”. Wszystko co „nieczyste” musi być trzymane z dala od „czystego”. Nie są to pojęcia jednakowe dla wszystkich Romów, każda grupa po swojemu definiuje „nieczystość”. W Romanipen zawarte są normy dotyczące czystości pożywienia oraz zachowań (min. prozdrowotnych), szczególnie wobec kobiet, natomiast osoby i rzeczy są podzielone na czyste oraz nieczyste. Za nieczyste uważa się np. spożywanie końskiego mięsa, bieliznę kobiety, kobietę w czasie menstruacji czy porodu.
- Ciało – granica przebiega w talii (oddzielne ręczniki, mycie rąk po dotknięciu dolnej części ciała).
- Dzieci są „czyste” aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej.
- Osoby starsze są „czyste” – są bliżej świata duchów.
Romowie korzystają z usług szpitali, lecz uważają je za miejsca nieczyste. W przypadku drobnych dolegliwości Rom zwróci się do swoich starszych (kobiety), natomiast jeśli nadejdzie sytuacja kryzysowa skorzysta z fachowej pomocy opieki medycznej. Mężczyzna nie odwiedza chorej kobiety w szpitalu. Zabiegi operacyjne są postrzegane jako bardzo groźne dla integralności „ciała i ducha”
Narodziny dziecka
Narodziny życia romskiego określa charakterystyczny dla romskości dualizm – jest jednocześnie największym darem i szczęściem, a z drugiej strony sam jego akt jest nieczysty. Wynika to z obowiązującego systemu skalań – kobieta w czasie porodu i przez pewien okres po nim (zazwyczaj 2-3 tygodnie) jest szczególnie „nieczysta”. W tym okresie kobieta jest odseparowana od kontaktu z członkami własnej rodziny i klanu – nie można dotykać jej, ani nowonarodzonego dziecka, przebywać z nimi w jednym pomieszczeniu, spożywać posiłków, spać. Mężczyzna nie może asystować kobiecie przy porodzie. W okresie ciąży i kilku tygodni po narodzeniu dziecka kobieta skala wszystkie osoby i przedmioty z którymi ma kontakt fizyczny. Zabronione jest dotykanie przez nią naczyń kuchennych, ubrań.
Transplantacja narządów
Romowie nie akceptują transplantacji narządów, zdarzają się przeszczepy rodzinne w celu ratowania życia. Wierzą, że dusza zmarłego pozostaje w ciele przez rok od momentu śmierci. Ciało pozostać musi w całości, gdyż dusza przybiera jego kształt i w przypadku pobrania jego części nie byłaby pełna.
Transfuzja krwi
Romowie osiedli (nie prowadzący koczowniczego trybu życia) akceptują transfuzje krwi oraz preparatów krwiopochodnych w celu ratowania życia.
Opieka nad osobą umierającą
Śmierć jest zjawiskiem związanym ze szczególną aktywnością sił nadprzyrodzonych. Informacja o pogorszeniu zdrowia musi dotrzeć do całej rodziny, która powinna natychmiast zjawić się przy chorym w celu otrzymania przebaczenia i błogosławieństwa. Udzielanie informacji o śmierci powinno się odbyć w obecności osoby o najwyższym autorytecie (kobieta-kobieta, mężczyzna-mężczyzna). Rodzina przebywa przy chorym do czasu jego wyzdrowienia lub śmierci. Po śmierci należy zapalić świecę oświecającą drogę dla duszy zmarłego do nieba. Śmierć starszej osoby jest postrzegana jako naturalna.
Stosunek wobec eutanazji i sekcji zwłok
Romowie są bardzo przywiązani do tradycji związanych z pogrzebem oraz okresem żałoby dlatego nie uznają kremacji zwłok. Niedopuszczalna jest eutanazja a pozwolenie na eutanazje skutkuje skalaniem. Sekcja zwłok jest dozwolona w celu wyjaśnienia przyczyny zgonu.