Cz. IV
Rozpoznanie grypy
Bywa utrudnione ze względu na mylenie objawów grypy z przeziębieniem.
Istnieją wprawdzie szybkie testy diagnostyczne pozwalające w ciągu 15-30 minut stwierdzić obecność wirusa grypy typu A lub B. Charakteryzują się jednak dość słabą czułością i wysoką ceną.
Najbardziej wskazanym miejscem do wykonania badań stwierdzających grypę jest terenowa stacja sanitarno-epidemiologiczna.
Wyróżniamy badania wirusologiczne i serologiczne.
Badania serologiczne wykorzystuje się do diagnostyki ostrych przypadków grypy oraz w testach seroepidemiologicznych populacji.
Badania wirusologiczne polegają na wykryciu różnymi metodami laboratoryjnymi materiału genetycznego wirusa. Poszukuje się go najczęściej w wymazach z nosa, gardła lub w wydzielinie z górnych dróg oddechowych.
W powikłaniach grypy pobiera się również płyn osierdziowy, mózgowo rdzeniowy czy plwocinę. Najważniejszy jest jednak czas.
Największe prawdopodobieństwo wykrycia wirusa jest w przypadku pobrania materiału w ciągu 48 godzin od pojawienia się objawów. Rozpoznaniem zakażenia jest dodatni wynik badania wirusologicznego. Należy rozważyć rozpoznanie grypy w sezonie epidemicznym u każdego chorego z wysoką gorączką i suchym kaszlem.
W tabeli 2. na podstawie objawów klinicznych przedstawiono różnicę między przeziębieniem a grypą.
| Parametr | Grypa | Przeziębienie |
| Początek objawów | nagły | stopniowy |
| Gorączka ↑39℃, dreszcze | często | rzadko |
| Silne osłabienie | często | rzadko |
| Bóle głowy, mięśni, stawów | silne | mniej nasilone |
| Suchy kaszel | często | rzadko |
| Katar, kichanie | rzadko | często |
| Powikłania | często | rzadko |
Leczenie
W grypie niepowikłanej wystarczy leczenie objawowe:
1. Pozostanie w domu, wypoczynek w łóżku, nawadnianie.
2. Przyjmowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (Paracetamol, Ibuprofen). Należy pamiętać, że nie należy podawać dzieciom kwasu acetolosalicylowego ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Rey’a – groźnego powikłania, często śmiertelnego, którego następstwem jest ostra encefalopatia, niewydolność wątroby czy obrzęk mózgu.
3. W zależności od nasilenia objawów: środki przeciwkaszlowe, czy obkurczające naczynia błony śluzowej nosa.
Leki przeciwwirusowe dostępne w Polsce to:
– oseltamiwir, który może być podawany od 1 roku życia
– zanamiwir – od 5 roku życia
– amantadyna jest lekiem obecnie niezalecanym ze względu na oporność wirusa.
Należy mieć na uwadze, że stosowanie leków przeciwwirusowych powinno być zarezerwowane do stosowania tylko w ciężkich przypadkach grypy oraz wg zaleceń WHO w epidemii, którą wywołały inne typy wirusów niż te, z których została wytworzona szczepionka na dany sezon epidemiologiczny.
Wskazaniem do hospitalizacji są ciężkie przypadki grypy i jej powikłania.
Głównymi czynnikami ryzyka są:
– wiek < 5 lat (najwięcej hospitalizacji niemowląt)
– przewlekłe choroby serca (miażdżyca, niewydolność serca)
– przewlekłe choroby płuc (przewlekła obturacyjna choroba płuc, mukowiscytoza, astma)
– wiek > 65 lat
– choroby metaboliczne (cukrzyca)
– niedobory odporności (immunosupresja, HIV)
– II, III trymestr ciąży
– otyłość (BMI >40).
Powikłania grypy
Brak leczenia lub niewłaściwe leczenie grypy może prowadzić do wielu groźnych powikłań skutkujących śmiercią nawet pacjentów będących w sile wieku. Na podstawie literatury opracowano tabelę nr 3 przedstawiającą powikłania grypy z podziałem na poszczególne układy.
Tabl. 3. Powikłania grypy z podziałem na poszczególne układy
| Układ | Powikłania |
| Układ oddechowy | • zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie krtani, zapalenia tchawicy, zapalenia oskrzeli, • zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego takich, jak astma oskrzelowa czy przewlekła obturacyjna choroba płuc(POChP), • zainicjowanie astmy oskrzelowej, • ropień płuca lub ropniak opłucnej, • niewydolność oddechowa |
| Układ krążenia | • zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, • nagły zgon sercowy • dekompensacja przewlekłej niewydolności serca |
| Układ nerwowy | • napady drgawkowe ( najczęściej u dzieci pod postacią drgawek gorączkowych), • encefalopatia, • splątanie, nasilenie zmian otępiennych u osób starszych, • zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych, |
| Inne układy | • zapalenie mięśni, • ostra niewydolność nerek, • zapalenie spojówek, • zaostrzenie chorób przewlekłych np. cukrzycy, padaczki, • sepsa • poronienie, uszkodzenie płodu |
Małgorzata Klejny
Mgr pielęgniarstwa
Spec. Pielęgniarstwa rodzinnego
Z pracy magisterskiej nadesłanej do SPC wybrała Joanna Lewoniewska.
Wkrótce kolejna część publikacji.
Źródła:
Szczeklik; Interna; Medycyna Praktyczna, Kraków 2015; XI – 2301-2307, 2404-2405
WHO; Global Influenza Strategy 2019 – 2030, Prevention control and preparedness WHO 2019
Goździcka-Józefiak A.(red.n.); Wirusologia; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019; str. 82-89; 245-248; 257-263; 267-276
Heczko P. B., Wróblewska M., Pietrzyk A.; Mikrobiologia Lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL., Warszawa 2014; str. 314-319
Grypa A.D. 2017, czyli co lekarz POZ powinien wiedzieć; Terapia, 9/2017,18-25 56
Nitch – Osuch A.; Grypa w sporcie; Medycyna Sportowa 2017; 33(2): 77-86
Bednarska K., Hallmann-Szelińska E., Kondratiuk K., Rabczenko D., Brydak L., Innowacje w nadzorze nad grypą w Polsce; Propl. Hig. Epidemiol. 2016; 97(2): 101-105
Andrzejewska D.: Grypa-ostatnia niekontrolowana plaga ludzkości; Magazyn Pielęgniarki i Położnej; 11/2016; 42-43
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2013 roku w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej
Latkowski Bożydar J., Lukas W., Godycki-Ćwirko M.(red.n.) Medycyna Rodzinna, Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2017; str. 1057-1058
Janicki K.(Red.); Domowy Poradnik Medyczny; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008; str. 1049-1051
Windak A., Czupryniak L.,Oleszczyk M. ,Lukas W.(Red); Medycyna w praktyce 2015; Puls Medycyny; Bonnier Bussines Polska, Warszawa 2015; str. 67-68
Latkowski B., Lukas W.(red.n.) Medycyna Rodzinna, Tom 2; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009; str. 750
Windak A.(red.), Chlabicz S., Mastalerz – Migas A. Medycyna Rodzinna, podręcznik dla lekarzy i studentów; Termedia, Wydawnictwa Medyczne; Poznań 2015; str. 292-293
Szenborn L., Mrukowicz J., Grypa; Lek. Rodz. 2016; wyd. spec. 1: 91-97
Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B.; Choroby wewnętrzne, podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014; str. 564