Cz. III
CZYNNIKI RYZYKA RAKA PIERSI
Dzięki wieloletnim badaniom klinicznym prowadzonym na całym świecie znane są ewentualne przyczyny powstawania wielu nowotworów, niestety etologia przypadków raka piersi pozostaje nadal nieznana.
Ustalono natomiast wiele czynników zwiększających ryzyko takiego zachorowania (ich obecność stwierdza się jednak tylko w 20-25 % przypadków raka):
- płeć żeńska (rak piersi u mężczyzn zdarza się 100 razy rzadziej),
- starszy wiek,
- pierwsza miesiączka przed ukończeniem 11 roku życia,
- menopauza po 54 roku życia,
- późny wiek pierwszego porodu (po 35 roku życia),
- długotrwała (co najmniej 10 lat) hormonalna terapia zastępcza,
- rodzinne występowanie raka piersi (poniżej 50 r.ż),
- rak piersi w wywiadzie,
- nosicielstwo mutacji niektórych genów (przede wszystkim BRCA1 i BRCA2),
- łagodne choroby rozrostowe piersi
- długotrwałe stosowanie antykoncepcji
- narażenie na częste promieniowanie jonizujące
- cukrzyca
- otyłość,
- nadciśnienie,
W 50% przypadków guz piersi wykrywany jest w górnym-zewnętrznym kwadrancie.
Prawie 20% guzków znajduje się w obrębie brodawki i otoczki brodawki, 15% w kwadrancie
górnym-wewnętrznym, w 11% kw. dolnym -zewnętrznym. Najmniej, bo zaledwie 6%
wykrywanych jest w kw. dolnym -wewnętrznym.
Najczęstsze umiejscowienie raka piersi
(źródło: Syroka A. ABC raka piersi- Wielkopolskie centrum onkologii.)
Określenie stopnia klinicznego zaawansowania raka (ang.Staging ) dokonuje się w
celu ustalenia anatomicznego zasięgu choroby. Ocenę stopnia zaawansowania prowadzi się
według skali TNM. Litera T (od łac. tumor-guz) oznacza guz pierwotny, litera N (łac. nodus–
węzły chłonne) oznacza regionalne czyli pachowe i nadobojczykowe węzły chłonne, litera M
(łac.metastasis– przerzuty) oznacza przerzuty odległe.
(źródło: Syroka A. ABC raka piersi- Wielkopolskie centrum onkologii.)
OBJAWY
Objawy przedmiotowe mogą być zauważone i rozpoznane przez lekarza (np. wysypka).
Objawy podmiotowe może rozpoznać i poczuć jedynie osoba, której one dotyczą (np. ból, zmęczenie).
Objawy przedmiotowe i podmiotowe obecne w przypadku raka piersi mogą występować również w innych schorzeniach. Ważne jest, by wszelkie niepokojące objawy zgłosić lekarzowi.
W początkowym okresie rozwoju rak piersi nie daje objawów klinicznych, ale możliwe jest jego wykrycie dzięki mammografii.
Do objawów przedmiotowych i podmiotowych raka piersi należą:
1. Guzek w piersi –najczęstszy pierwszy objaw
- zwykle kobieta wyczuwa guzek pod palcami
- czasami guzek jest widoczny na zdjęciu mammograficznym, jeszcze zanim można go wyczuć w badaniu palpacyjnym
- guzek jest cały czas obecny i nie zmniejsza się ani nie znika w zależności od cyklu menstruacyjnego
- guzek może sprawiać wrażenie, jakby był przytwierdzony do skóry lub ściany klatki piersiowej i nieprzesuwalny
- guzek może być bardzo twardy w dotyku, o nieregularnym kształcie i znacznie odmienny od pozostałej tkanki piersi
- guzek może być lekko tkliwy, ale zwykle nie jest bolesny
- ból jest częściej objawem schorzeń o łagodnym charakterze, ale wymaga kontroli u lekarza
objawy przedmiotowe raka piersi (źródło: onko-med.pl)
2. Guzek w obrębie pachy
Czasami w obrębie pachy można wyczuć drobne, twarde guzki, które mogą świadczyć o tym, że rak piersi rozprzestrzenił się do węzłów chłonnych. Zwykle te guzki są bezbolesne, ale mogą być nieco tkliwe.
3. Zmiany w kształcie lub rozmiarze piersi
4. Zmiany na skórze
skóra piersi może stać się wciągnięta lub pomarszczona. Pogrubienie i wgłębienia na skórze noszą nazwę objawu „skórki pomarańczowej”.
Objaw zmian skórnych zwany jako „ skórka pomarańczowa” (źródło: onko-med.pl)
zaczerwienienie, obrzęk i zwiększone ocieplenie (objawy przypominające infekcję) mogą świadczyć o tzw. zapalnym raku piersi
Świąd piersi lub brodawki sutkowej może być objawem zapalnego raka piersi. Świąd zwykle nie ustępuje pod wpływem maści, kremów lub innych leków
zmiany w obrębie brodawki sutkowej
- u niektórych osób brodawki sutkowe są skierowane do wewnątrz (odwrócone).
- Prawidłowe brodawki, które nagle stają się odwrócone powinny zostać zbadane przez lekarza.
- wydzielina z brodawek sutkowych może być spowodowana różnymi schorzeniami, większość z nich jest niezwiązana z nowotworami.
- wydzielina z jednej brodawki sutkowej może być objawem raka piersi, zwłaszcza jeśli pojawia się bez uciskania brodawki (spontanicznie) i jest podbarwiona krwią
- popękana, łuszcząca się lub pokryta owrzodzeniem skóra na brodawce sutkowej może być objawem rzadkich typów raka piersi, takich jak rak Pageta.
PÓŹNE OBJAWY RAKA PIERSI
Późne objawy występują, gdy nowotwór złośliwy zwiększa swoje rozmiary lub rozprzestrzenia się do innych części ciała
1. ból kości
2. nudności
3. utrata apetytu
4. spadek masy ciała
5. żółtaczka
6. nagromadzenie płynu wokół płuc (płyn w jamie opłucnej)
- płytki oddech
- kaszel
Agnieszka Rucińska
Z pracy dyplomowej nadesłanej do Stowarzyszenia Pielęgniarki Cyfrowe wybrała
Joanna Lewoniewska
Zapraszamy do przeczytania kolejnych części pracy, które będą ukazywać się cyklicznie.
Piśmiennictwo:
Onkologia. Podręcznik dla pielęgniarek – A. Jeziorski,