Grypa to ostra choroba zakaźna którą wywołuje wirus grypy i atakuje drogi oddechowe.
Choroba ta trapiła ludzkość już od starożytności. Opisana została już przez Hipokratesa w roku 412 p n e. Pierwszy raz pandemię grypy zanotowano w wieku XVI. Kolejne fale zachorowań pojawiały się co kilkadziesiąt lat.
Najbardziej zjadliwa pandemia grypy miała miejsce w latach 1918–1919 i była wywołana przez szczep H1N1, nazwano ją „hiszpanką”. Zmarło wówczas od 50 do 100 milionów osób, co stanowiło 3-5% populacji świata.
Epidemie w późniejszym czasie nie były już tak groźne. Były to m.in. grypa azjatycka w 1957 roku (szczep H2N2) i grypa hongkong w 1968 roku (szczep H2N2).
Rozwój odporności wśród ludzi, a także szczepienia przyczyniły się do ograniczenia rozwoju grypy w latach 80. i 90. XX wieku. Rozwój leków przeciw grypie był wolniejszy od rozwoju szczepionek. Amantadyna została dopuszczona w 1966 roku, prawie 30 lat później rozpoczęto rozwój inhibitorów neuraminidazy.
Ostatnia pandemia grypy miała miejsce w latach 2009–2010, wywołana przez szczep H1N1.
Występują 3 rodzaje wirusa grypy należące do rodziny ortomyksowirusów, A, B i C.
Wirusy A ( występuje u ludzi i zwierząt), wirus B (występuje tylko u ludzi),
są przyczyną ciężkich zachorowań, które mogą osiągać rozmiary epidemii, natomiast typ C (występuje u ludzi i świń) powoduje tylko lekkie infekcje, np. zapalenie spojówek i nie powoduje występowania epidemii.
Największa ilość zachorowań występuje podczas sezonowych epidemii, powodując ostre objawy uniemożliwiające pracę osobom czynnym zawodowo.
Grypą możesz się zarazić:
- drogą kropelkową, gdy osoba chora mówi, kicha lub kaszle;
- poprzez kontakt bezpośredni, ponieważ np. zakrycie ust ręką przy kichaniu czy kasłaniu powoduje przeniesienie na nią śluzu wraz z wirusem (kasłanie powinno odbywać się w zgięcie łokciowe).
Na grypę można chorować wiele razy, po przechorowaniu nabywamy odporność, która jednak chroni nas przez krótki czas, ponieważ wirus grypy ciągle się zmienia. Za każdym razem organizm ma do czynienia z nowym, zmienionym wirusem.
Grypa rozpoczyna się najczęściej gwałtownie i od początku towarzyszą jej ostre objawy. Nie należy jej mylić z przeziębieniem, o wielu zbliżonych objawach.
Dla przeziębienia charakterystyczne jest stopniowe pojawianie się dolegliwości i nieżyt nosa, który nie jest typowym objawem i nie występuje u każdego pacjenta w przebiegu grypy.
Okres najbardziej nasilonych objawów ostrej infekcji wirusowej górnego układu
oddechowego trwa zwykle około 3–4 dni. Wydłużenie tego okresu jest wskazaniem do wizyty lekarskiej.
Objawy:
- Wysoka gorączka
Zazwyczaj szybko osiąga szczyt już pierwszego dnia choroby. Gdy choroba przebiega łagodnie, temperatura stopniowo spada, (zwykle od 3–5 dnia choroby), czemu towarzyszy obfite pocenie się. Jeśli jednak gorączka nie obniża się, może to wskazywać na wystąpienie grypowego (pierwotnego) zapalenia płuc. Jeśli po obniżeniu temperatury objawy nagle się pogarszają, oznacza to zapalenie płuc spowodowane przez nadkażenie bakteryjne.
- Dreszcze
Dreszcze najczęściej występują przy wzroście temperatury ciała podczas rozwoju infekcji i czasem utrzymują się podczas jej przebiegu.
- Bóle mięśniowe, kostno-stawowe
Zwykle towarzyszą grypie i mogą być bardzo silne, („łamanie w kościach”).
- Bóle głowy
Pojawiają się na początku choroby z dużą intensywnością. Może towarzyszyć ból oczu, światłowstręt, bolesność uciskowa gałek ocznych.
- Ból gardła i suchy kaszel
W pierwszym stadium choroby kaszel jest suchy, męczący, czasem napadowy i trudny do opanowania. W typowym zachorowaniu na grypę, przechodzi on w kaszel wilgotny, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny śluzowej.
- Uczucie wyczerpania i ogólnego rozbicia
Zwykle występuje od początku choroby i może trwać jeszcze przez 2–3 tygodnie od
ustąpienia infekcji.
- Brak apetytu
Jest to naturalna i pożyteczna reakcja organizmu, który „odciąża się” kosztem procesów trawienia i przemiany materii, by w pełni zmobilizować układ odpornościowy.
U niemowląt i małych dzieci, u których gorączka narasta bardzo gwałtownie, mogą
wystąpić majaczenia, drgawki, czy też biegunka i wymioty. Wystąpienie takich objawów jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
U ludzi starszych może dojść do przyspieszenia akcji serca i tętna w związku z podwyższoną temperaturą ciała. Szczególnej opieki oraz konsultacji lekarskiej w przebiegu grypy wymagają także osoby starsze z chorobami układu krążenia, w tym pacjenci z niewydolnością krążenia.
Łagodzenie objawów oraz skracanie czasu trwania grypy polega na podaniu:
- chemicznych leków przeciwgrypowych (leczenie przeciwwirusowe oraz leczenie przeciwgorączkowe – objawowe)
- leków naturalnych (leczenie immunomodulujące, mobilizujące odpowiedź obronną organizmu)
Większość pacjentów, wraca do zdrowia w ciągu od jednego do dwóch tygodni.
Główną przyczyną śmierci nie jest sama grypa, ale występujące po niej powikłania.
Każdego roku na całym świecie na ich skutek życie tracą 2 mln ludzi. Większość zgonów dotyczy pacjentów w wieku powyżej 65 lat lub młodszych, ale osłabionych przez inne niż grypa choroby. Grypa może być też niebezpieczna dla niemowląt oraz małych dzieci.
W przypadku niewłaściwego leczenia albo jego braku nawet pacjenci w sile wieku mogą doznać poważnych powikłań.
Powikłania grypy
I. Ze strony układu oddechowego:
- zapalenie płuc,
- zapalenie zatok obocznych nosa,
- zapalenie krtani,
- zapalenie tchawicy,
- zapalenie oskrzeli,
- zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego takich jak astma oskrzelowa czy POChP,
- zainicjowanie astmy oskrzelowej,
- ropień płuca lub ropniak opłucnej,
- niewydolność oddechowa w przebiegu tych chorób.
II. Ze strony układu krążenia:
- zapalenie mięśnia sercowego,
- zapalenie osierdzia,
- nagły zgon sercowy,
- dekompensacja przewlekłej niewydolności krążenia.
III. Ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
- napady drgawkowe (zwłaszcza u dzieci pod postacią drgawek gorączkowych, najczęstsze powikłanie neurologiczne grypy),
- encefalopatia (drugie pod względem częstości powikłanie neurologiczne grypy)
- zespół Guillaina-Barrégo.
- splątanie, nasilenie zmian otępiennych u osób starszych,
- zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych,
- ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia.
IV. Ze strony innych narządów:
- ostre zapalenie ucha środkowego
- zapalenie mięśni
- rabdomioliza
- ostra niewydolność nerek
- zapalenie spojówek
- zaostrzenie lub dekompensacja różnych chorób przewlekłych (np. cukrzycy, padaczki)
- sepsa
- zespół Reye’a (w przypadku podawania kwasu salicylowego)
U kobiet w ciąży w przebiegu choroby częściej występują powikłania.
Grypa u kobiety ciężarnej (szczególnie ciężka) wywołuje zwiększone ryzyko jej
niekorzystnego zakończenia (zagrożenia życia płodu, w tym także poronienia), a noworodka naraża na wystąpienie niskiej masy urodzeniowe.
Optymalny czas rozpoczęcia terapii lekami przeciwwirusowymi od początku objawów
wynosi od 48–72 godzin.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne przeciw grypie.
Wirusy grypy są bardzo różnorodne i łatwo ulegają mutacji tworząc nowe odmiany. Z tego względu WHO co roku określa linie wirusa, których spodziewa się, że będą powodować zachorowania w następnym sezonie grypowym.
W ramach Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy przedstawiamy aktualne dane zachorowań, hospitalizacji oraz zgonów z powodu grypy i chorób grypopodobnych w sezonie 2019/2020.
Źródło raportu https://www.pzh.gov.pl/
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Grypa
https://www.gov.pl/web/zdrowie/grypa
Grafika: Pixabay